Бодлууд...

 Уул усны дунд нэгэн кофе шоп байдаг юм, уух зүйлсэд нь сэтгэл шингэсэн, үйлчилгээнээс нь нөхөрлөл үнэртсэн тийм л нэг жижигхэн газар. Mondo гэдэг нэртэй энэ газар, орчуулбал ЕРТӨНЦ гэсэн утгатай. Би бусдын хийсэн биюүтифүл зүйлсэд их л нээлттэй хандаж таашаах хүсэлтэй энгийн нэг залуу гэж өөрийгөө бодох дуртай.  Бага байхад буурал ээжийн минь хийж өгдөг байсан өглөөний цай, хоол, хайрсан боорцог, зуурсан замбаа, хайлмаг өнөөдрийг хүртэл миний идсэн хамгийн л сайхан амттай зүйлс хэвээрээ л байсаар байна. Сэтгэл шингэсэн байсан болохоор одоо ч миний дурсамжийн хамгийн өнгөлөг нь хэвээр байгаа бизээ.  Зарим бизнесүүдээс яг л тэр хандлага, яг л тэр амт, яг л тэр мэдрэмжийг мэдрэхэд үнэхээр хэлэх үг олдохгүй тухтай мэдрэмж төрдөг. Мөнгөний төлөө хийгээд байгаа биш гэдэг нь тодорхой тэдгээр бүтээгдэхүүн үйлчилгээнүүд timeless учир хэзээ ч үйлчлүүлсэн яг л тэр хэвээрээ байх нь гайхалтай. Нэг дизайнер найз маань надад хэлж байсан үг үргэлж бодогддог болсон, бүх зүйл учиртай гэж....

 Монгол ах нарын тухай зөндөө л хөгжилтэй яриа байдаг, монгол ах нар... Бага байхад байрны ах нар гээд том том ах нар л байгаад байдаг байсан, одоо бодоход нас нь 30 хүрээгүй л нялхаараа юмнууд байсан байгаа байхгүй юу. Ганган гэж жигтэйхэн, юм мэднэ, хүн танина гэж айхтар. Одоо үед яахав дээ нөгөө хэд маань хаана юу хийж яваа юм бол гэдэг бодол хааяа орж ирнээ. Тогтсон ажил эрхлэхгүй ч аятайхан машинтай, мөнгө төгрөгөө яаж болгоод байдаг юм гэмээр амьдралын хэвшилтэй ч цаанаа бас хурган хур хөрөнгөтэй хэсэг бүлэг ах нар хааяа улстөр хааяа бизнесийн хов ярьж тааралдана. Өө ах нь саяхан тийшээ явчихаад ирлээ, жаахан зугаалаад нтр гэдэг яриатай. Сайн муу хэлээд байх юм байхгүй энгийн л амьдрах гэж яваа адилхан л эр хүн харагддаг болж, би өөрөө удахгүй Монгол ах болох насан дээрээ ч явж байгаа юм шиг. Яг юу хийдэг нь мэдэгдэхгүй ч хөөрхөн нөлөөтэй ах нар бол хайр шүү.  Өөртөө наагаад байгаа юм байхгүй ч эхнэр хүүхэд нь өнгөлөг, унасан машинаараа л хааяа нэг гангарах гэж үзнэ, гэх...

 Хүн мэдэх шаардлага байна уу? хэрхэн хичээж байгааг минь, хэрхэн алдаж бас онож байгааг минь. Өөртөө үнэнч л явах их чухал санагдаад байдаг болсон гээд бичээд л байгаа даа... Блогспот устчихгүй бол энийг хүү минь ч ирээдүйд уншиж юуны магад, аав нь зөндөө их хайртай... 

 Ер нь тэгээд өдрийн нэг төвлөрч суугаад ямар нэг юм бичих гэдэг бас сонирхолтой чалленж байж чадаж байна. Цаг гаргаж суугаад цээжнийхээ пангаар бурна гэдэг чинь алаан байхгүй юу гэдэг шиг... Ойрд ажил хэргийн шалтгаанаар олон бизнес эрхлэгчидтэй их уулзаж байна, нэг л зүйл ойлгомжтой харагдаж байна. Манай улсад санхүүгийн чиглэлийн бизнес шийдлүүдийн хэрэгцээ асар өндөр байна. Бас бизнесүүд өөрсдөө ч гэсэн мэргэжлийн болж төлөвших шаардлага өндөр байна. Би 3 жилийн өмнө бол тун удахгүй бизнесүүд ер нь мэргэшчихнэ гэдэгт итгэлтэй байдаг байлаа. Өнөөдрийн байдлаар том ч бай жижиг ч бай компаниуд хэрэндээ хичээж байгаа ч утгаар нь бизнес эрхлэхгүй байна, мэргэжлийн биш байна, сонирхогчийн жижиг тоглолтууд л хийгээд яваад байх юм. Цаг нь гэхдээ ирж л таараа.  Хамгийн урт оршин тогтнож байгаа компаниуд гэхэд сая л дөнгөж 30 жилийнхээ ойг хийцгээж байгаа нь Монголд энэ салбар утгаараа шинэ байгааг илтгэх бөгөөд төдий чинээгээр олон орон зай хоосон байгаа нь мөн тодорхой. Олон л асу...

 Эрх чөлөөгөө хориулсан нэг хайртай найзыгаа хараад өнөөдөр өөрийн эдэлж байгаа luxury-г ухаарах шиг боллоо...  Мандтугай!!!

 Өчигдөр төвлөрөх гээд ком дээрээ сууж байлаа, чихэвчтэй болохоор ойр орчим юу болж байгаагаас тасарсан маягтай. Уучлаарай гэж сонсогдох шиг болохоор нь би эргээд харлаа, нэг хүүхэн ам нь хөдлөөд яалт ч үгүй надаас юм асууж байнаа. Чихэвчээ аваад айн гэтэл намайг Та монгол хүн үү гэнээ хаха. Утасны цэнэглэгч л асууж байгаа ухаантай юм байна лдаа. Монгол уу? Би монгол хөөн, Жавхланд дуртай биш ч Нутгийн үнэртэй салхи сонсоод уйлчих гээд байдаг монгол хүн. Үгэндээ эзэн байх гэж хичээдэг монгол, өөртөө үнэнч байх гэж оролддог монгол, өөр сэтгэлгээнд дуртай ч би яалт ч үгүй монгол юмөө.  Уржигдархан нэг найзтайгаа Монголын тухай, Чингисийн тухай, нүүдэлчдийн тухай нилээн гүн яриа өрнүүлээд ойрд иймэрхүү сэдвээр амттай яриа өрнүүлсэн байсан болохоор намайг асуусан Та монгол уу? гэдэг асуулт их л сонин орж ирэв. Ер нь Монгол гэж яг ямар ойлголт юм бэ? Монгол эр хүн, монгол эмэгтэй, Монгол соёл, ахуй, Монгол улс. Бидний тухай гадныхан л нилээн дүгнэдэг ч бид ер нь өөрсдийгөө хэр дүгн...

 Өнөөх л санаа, өдөр бүр үйлдэх. Үйлдэх бүртээ жижигхэн дэвшилтэй байгаад байвал нийлмэл хүүгийн арга шиг нилээн урагштай байх юм байгаан. Танил санаа, танил сургааль.  Нэг удаа дасгал хийгээд турчихдаг, нэг удаа шүдээ угаагаад цайрчихдаг юм гэж юу байхав. Үр дүн нь үл харагдах тэр л зүйлсийг өдөр бүр итгэмжтэйгээр хийх дадал өнөөдрийн надад их л хэрэгтэй байна даа...  Юутай ч өмнөхөөсөө дээр байгаа би.

 Өдөр болгон бичих ёстой хүн өнөөдөр л ком дээрээ сууж байна, ер нь сахилга бат гэж зүйл тийм ч амар зүйл биш байна. Гэхдээ чаднаа.  Өнөөдөр орон нутгийн сонгуулийн дүн гарсны маргаашийн өдөр юм. 4 жилийн өмнө нэг найзынхаа нэр дэвших үйл явцад нь оролцож байсан болохоор хурган л ажиглалаа энэ жилийнхийг, гэхдээ үр дүнг нь тоож харсангүй. А самбар хэвлээд тавьчихвал сонгогддог гээд хэн ч хэлчихсэн юм бүү мэд их л хөглөрсөн сонгууль болж өнгөрөв.  Тухайн үед нэг зүйлийг л ойлгож авч билээ сонгуулийн пиарын тухай судалж байхдаа. Ерөөсөө л ялгаатай байдал, ондоо байдал, содон нөхцөл хүний анхаарлыг татдаг болохыг. А гэвэл Б нь, бүгд ланд унаж байвал приус, бүгд цагаан бол хар нь, бүгд хар нь бол цагаан нь. 100 залуу зэрэгцээд зогсож байхад нэг гозойсон нөхөр дунд нь байвал хүмүүс тэр өндөр нөхрийг л илүү тогтоож үлдсэн байх магадлалтай. Бүгд л ижилхэн, бүгд л худлаа...  Бүгд худал амлалт худал гялгар ярианууд ярьж бүгд л би л таны асуултын хариу гэж хамаг сайхнаараа инэ...

 Debt and Loan... үгийн утга түүний агуулга бидэнд сэтгэлгээний өөр өөр үүд хаалгыг нээдэг нь тодорхой.  Жишээ нь би хагассайн өдөр бичих ёстой зүйлээ бичсэнгүй, өөртөө өртэй болжээ. Өр ч бай зээл ч бай төлөгдөх ёстой. Учир шалтгаан нь үйлдлийг зөвтгөхгүй. Мөн төлж хэзээ ч чадахгүй эсвэл амжихгүй өр гэж бас байна. Миний хувьд эцэг эхдээ хэзээ ч төлж чадахааргүй өртэй хүн билээ.  Миний хувьд энэ хорвоо дээр тоос хөдөлгөх хувьгүй байх боломж маш өндөр байсан байгаа юм, ээжийн минь биеийн байдал хүүхэд төрүүлэхэд хэцүү, нас нь ч бас залуу биш буюу хэрэв асуудал үүсвэл эх нь эндэх ч эрсдэл байсан гэдэг юм билээ, эмчийн заавар бол төрүүлэхгүй байх. Өчигдөр миний төрсөн өдөр байв, 1988 оны хавар, зун, намрыг ээж маань эмчийн үзлэгт очихгүйгээр намайг тээж үр хөндөлт хийх боломжгүй болсон хойно нь эмнэлэгт очиж хяналтанд орж байсан юм гэдэг. Ус уух хувьтай л хүүхэд байж дээ. Жишээ нь надад өгсөн энэ амьдралын боломжийн өрийг би хэрхэн төлж чадах билээ. Аль чадлаараа л үр хүүхэдд...

 Миний сууж байгаа газар өдөр тутмын амьдрал үргэлжилж хүмүүс хоорондоо ажил хэрэг ярилцан, амтат жигнэмэг кофе урдаа тавин өдрийн нэгхэн хэсэгээ өнгөрөөцгөөж байна. Хоёр охинтой нэгэн залуухан бүсгүй инээмсэглэлтэйгээр охидынхоо хүслийг анхааралтай сонсож, удаанаар харилцаж байна. Хүүхдүүд нь мэдээж зоргоороо аашилж хүүхдийн гаргадаг үйлддлүүдийг гаргаж, ээж нь ч эх хүн шиг тэвчээртэй бас энэрэнгүй харилцана. Гоё харагдана энэ гурав. Дөнгөж цаах нь нэг улаан үстэй нүдний шилтэй 25 орчим насны бүсгүй ойр орчноо үл анзаарах шахуу төвлөрсөн байдалтай компьютер дээрээ нэг зүйл бичиж, байс гээд л усгаад, утсаа нэг хараад, нэг тийшээ залгаад, буцаж бичиж байгаа зүйлээ үргэлжлүүлэн суугааг нь харвал ямар нэг зүйлд амжиж мэйл явуулах гээд зарим юмс нь тодорхой болоогүй, тэрүүхэн тэндээ тэвдүү л сууж байх шиг байна. Яг ардхан талд нь нэг миний үеийн залуу сайхан хийцгүй байдалтай утсаа оролдоод уруулныхаа арьсыг хааяа шүдээрээ зулгаагаад нүүрэн дээрээ харьцангүй аз жаргалгүй царай гарган с...

 Энэ өчигдрийн төрсөн сэтгэгдлийн үргэлжлэл юм, өдөржин ер нь түгжирсэн тул хэсэг стресстэх ёстой дүрмийн дагуу. Гэхдээ гайгүй шүү харьцангүй.  За ер нь зам гэлтгүй амьдрал тал талдаа нэг нэгнээ чагталсан, хэлсэндээ байхгүйгээс үүдсэн стресс нерв дүүрэн тийм л нийгэм гэрээс гарахад угтаж байна. Гэр дотроо хүн гэрээ байгуулахгүй юм даа.  Тал талд хаа сайгүй л гацалт, гол нь хамтарч асуудлаа шийдэхгүй том том толгойнууд энд тэнд худал үнэн ярьж явсаар өнөөдрийн бидний бүрхэг бүүдгэр, утгагүй, ийм л нийгэм бий болголоо.  Яана вэ?  Tell the truth, at least don't lie

 За ёстой өнөөдрийг элдэв хангайн бодолгүй бичвэрээр дуусгая, Өглөө их эрт эхэлж өдөржин л наана цаана гэж хүмүүстэй уулзаж, зам дээрээ сайхан түгжрээний нэмэр болж байтал орой болоод бас л түгжирч байтал шөнө болов. Өглөө гэхдээ сэтгэл өвдмөөр нь бидний амьсгалж байгаа утаа хэдийнээ дахин Утаанбаатар горимдоо шилжжээ. Шинэ нисэхэд хүн хүргэж өгчихөөд эргээд давхиад ороод иртэл хотын бараа харагдаж эхлэхтэй зэрэгцэн нүүгэлтсэн хар саарал бөөгнөрсөн тунарсан багширсан тэнгэр харагдав. Тэрбумын хаусанд амьдраад төдий дайны машин унаад адилхан л энэ лалрын агаараар амьсгалж үр хүүхэд чинь угжиж байгаа тул энэ бол ер нь гайхуулах сэдэв огт биш юм.  Юутай ч тэгээд дахиад хавар болж утаагаа марттал хэсэг шуугицгаах л байх даа... Ер нь тэгдэг л болчихлоо доо.

What happened with your hair? орчуулах юм бол үсэнд чинь юу тохиолдоо вэ? хэл гэдэг сонин зүйл.  Сэтгэлгээний хэлбэр дүрсийг тодорхойлох цаашлаад зан үйл хандлагыг хэлбэржүүлэх том зүйл бол хэл гэж бодогдож байна. Хэдэн жилийн өмнө ӨР болон ӨГЛӨГ өөр шүү гээд улсын их хурал дээр хэрэлдэж байсан санагдаж байна, ер нь бол зөв л.  Анхаарал хандуулах гэдэг үг анхаарлын урсгалыг тийш нь чиглүүлэх гэж ойлгогдох юм болов уу, гэтэл англи хэдэнд анхаарал төлөх гэдэг үг яваад байх шиг, бүх л зүйл өөрийн үнэтэй, төлөх ёстой зүйл нь анхаарал бол түүгээр бидний худалдан авч байгаа зүйлс бас чамгүй байх нь. Хичээл сонсож байгаа хоёр сурагч нэг нь анхаарлаа төлсөн, нөгөө нь төлөөгүй байхад үр дүн нь шил өөр байх нь тодорхой.  Харамсалтай нь би амьдралдаа ер нь анхаарлыг бага төлж иржээ, огт төлөөгүй гэвэл худлаа, зүгээр л хангалтгүй байж. Жил нь орсон гуч гарсан эр хүн ямар байх ёстой гэж дотроо төсөөлдөг түвшиндөө байхгүй байгаа маань үүнийг илтгэж байгаа юм. Санамсартай амьдрах гэдэг ...