Xmas

When the difficult times come to us, i know we have to look for a good things from that situation. At least we learn something from our mistakes. But what if it is not only a mistake but a big failure? What should i do? i need some time to restore my almost everythings. And i know i can't do this alone, and need someone to carry me on till i stand on my feet again. Thought that she's the one, but she's far away from me. i just want to be with her (i mean her) for this xmas. but don't know who she exactly is. It's bad :-.(

Сүүдэрт хүйтэн байна

Учир шалтгааныг нь мэдэж байвч хүн зарим зүйл дээр тэсэхийн аргагүй их уурладаг нь харамсалтай. Хүн заавал алдаж байж суралцах албатай гэж үү? Бусдын алдаанаас суралцах нь мэргэн хүний зан биш бил үү? Мэдэж байвч мэдрэхийг илүү их хүсэх нь хүний төрөлх зан бололтой. Анхны хүмүүсийн хувьд аваад үзэхэд тэд тэр модноос жимс идэж болохгүйг хамгийн сайн мэдэж байсан. Бурхан ховдог 2 хүнээс өөр хэндээ ч сануулах вэ дээ. Гэтэл тээд л амсмаар санагдаад, хальт ятгагдаад идэж л байдаг. Одоо үед ч гэсэн хүүхдүүдийг аль бага байхаас нь эхлээд архи, тамхи бол их хортой, муу зуршил шүү гэж сануулсаар байтал өсвөр насныхаа нартай өдрүүдийн аль нэгэнд нь тэднийг хэрэглээд үзчихсэн л байдаг шүү дээ. За цаашлаад дурлал гэдэг их адармаатай зүйл болохыг кино, дуу шуу, ном зохиол, тэр байтугай амьд жишээн дээрээс хүртэл байнга сонсдог хэрнээ өөрөө эвтэйхэн дурлачихгүй байнга шархдаж явах юм. Тийм ч болохоор бараг л хүн бүрийн анхных нь хайр бүтэлгүй байдаг биз. Хэрэв хүнд программ суулгачихдаг байсан бол ямар амар вэ? Гэвч азаар бид тийм биш юм даа. Тийм ч учраас өдийг хүртэл хүмүүсийнхтэй зөрчилддөг зөрүүтэй ойлголттойгоо зууралдан амьдран суунам би. Амьдрал гэсэн энэ аялалаа экватор хавиар хийгээд буцъя гэтэл дэлхий л юм болохоороо 2 туйлаар зочлох хэрэгтэй л болох юм. Нар хичнээн харагдавч тундрт мөсөн уулнууд нь хажуу хавирганаас маань жигнээд намайг дааруулаад байх бололтой. Ганцаар туулахгүй энэ хорвоог хослон дуулсаар барах нь зохиолын дуучны амьдралын гол зорилго болой. Урлаг сонирхдогийн хувьд би тэр олонлогт багтан эсрэг хүйснийхээ нэгэн дуучинд сэтгэлийн жолоо алдарснаар bugsana entertainment маань ХХЗ буюу Хязгаарлагдмал Хариуцлагатай Зүрх болж бүтцийн өөрчлөлт хийв. Мэдээж дэлхий дээрх хамгийн том албан тушаал буюу удирдах зөвлөлийн тэргүүн нь Эрхэмбаяр миний бие. Удирдах зөвлөлийн гишүүдийн нэр нууцын зэрэглэлтэй тул энд бичиж болшгүй нь. Саяхнаас буюу түрүү жилийн 10 сар хавьцаанаас ирээдүйд хамтран ажиллаж, цаашдаа нэгдэн нэг том зүрх болж болзошгүй нэгэн зүрхтэй холбоо тогтоон харилцаа холбоогоо эхлүүлсэн юм. Удирдах зөвлөлийн гишүүдтэйгээ хуралдан байж гаргасан шийдвэрийг мэдэгдэхээр тус зүрхийг уулзалтанд урин ВХ-ээр элч хийлээ. Уулзалт амжилттай болж нөгөө талаас хамтын ажиллагааны тухай нухацтай бодохоор болоод өндөрлөв. Би ч баярласан чигтээ гэрлүүгээ алхаад харьчихдаг байгаа...
Үүнээс хойш нэг хэсэг тодруулбал сар хагасын хугацаанд би гэдэг хүн тэнгэр хавиар л дүүлэн нисэж явлаа. Гэтэл гэнэт тэнгэр муудаж хамаг зүйл харанхуйлаад эхлэв. Хослон дуулдаг дуучны маань хоолой нь өвдөж хамт дуулахад хэцүү болсон тухай албан ёсоор мэдэгдсэн нь надад хүнд цохилт болсон ч Бугсана би үл шантран түүнтэйгээ хамт хоолойн дасгал хийсээр өдийг хүрсэн бөгөөд цаашдаа хамтын уран бүтээлээ үргэлжлүүлнэ гэдэгтээ 200 орчим хувь итгэлтэй алхсаар л байна. Амьдрал дундуур хамт алхахыг хүсч буйгаа ч бичгээр мэдэгдчихсэн байгаа. Ер нь хүний амьдралд нэг иймэрхүү үе байдаг юм шиг байгаа юм. Ялангуяа залуу хүн бүхнийг шинээр эхлэн, бүх өөрчлөлтөнд нээлттэй, бүх боломжинд сонирхолтой байх үед өөрийгөө олох нэрийдлээр олон зүйлст хошуу, хөл , гар байдаг бүхнээ дүрээд амжчих юм байна дөө.
Одоогоор би сүүдэрт байгаа ч нар надад ойрхон байгааг би илчээр нь мэдэрдэг. Хэдхэн алхаад л би наранд гарчихна. Гэвч залуу bugsana-гийн хувьд тэр хэдхэн алхам нь хэдэн өдөр, сар магадгүй жилийг ч шаардаж болох юм. Энд нээрээ температур жаахан сэрүүн байх юм. Юм л бол даарчих гээд хальт тухгүй. Ингэж байсаар ханиад хүрчихгүйг л хичээх болж дээ. Ажил хэргийн тал дээр олон алдаа, олон оноо цуглуулаад амжжихсан миний хувьд ирээдүйд ихийг хийж бүтээхэд минь хамт байх багийн гишүүдээ хайсан эрэлд одоогийн ихэнхи цагаа зарцуулж толгойгоо хамгийн ихээр ажиллуулж байгаа зүйл минь Хөлөг онгоцон дээр маань хэн суух вэ? Эсрэгээрээ гашуун ч гэсэн хэн суухгүй вэ гэдэг л асуудал байна Бизнес гэдэг зүйлийг бүрэн утгаар нь ойлгож амжаагүй ч үнэрийг нь авсан болохоороо улам гүнзгий суралцмаар л байна...
Ер нь миний амьдрал жинхэнэ утгаараа эхлэж би гэдэг хүн илүү хариуцлагатай болох цаг минь ирчихээд байна гэсэн мэдрэмж надад их хүчтэй байгаад байгаа нь оргүй зүйл биш гэж бодож байгаагийнхаа хувьд амьдарсан шиг амьдарнаа гэсэн хувийн шийдвэр өөртөө гаргав БИ...

Энэ ч гэсэн зуурдынх

Хэзээ нэгэн цагт танд хэнд ч итгэхэд хэцүү юм шиг санагдаж байсан үе бий юу? Ойр гэж бодож байсан бүх зүйл хол, минийх гэж сэтгэж явсан бүхэн хүнийх, ирээдүй минь гэж зүтгэж хийсэн зүйлс үнэндээ хоосон болох үед танд ямар сэтгэгдэл төрөх вэ? Үнэнийг хэлэхэд надад яг одоо яг л ийм байна. Хүн бүрийг өөр шигээ гэж эндүүрч явсан маань миний хамгийн том алдаа байж. Хамгийн ойр байгаа хүн л хамгийн хүчтэй цохидог гэсэн аймшигтай үнэн үгийг нээг их тоодоггүй байсан би энэ бүхний дараа нэг л сонин байдалд орчихоод гарч чадалгүй өдийг хүрчихлээ. Юу хийхээ бодож хэсэг явлаа, одоо хэнд итгэх билээ гэж бас баахан тээнэгэлзлээ. Ийм үед ганцаараа байх шиг утгагүй юм байхгүй юм байна, үгүй тэгээд өөр хэнтэйгээ ч байх билээ би.
Гэхдээ тэр үед надад бас хөөрхөөн юм бодуулчихсан нэгэн түүх бас бий. Юу гэхээр Израйлийн хаан Соломон дэлхийн хамгийн мэргэн хүн байсан гэгддэг бөгөөд түүний хуруунаас нь хэзээ ч салдаггүй нэгэн бөгж түүнд байжээ. Бөгжин дээр “Бүх юм зуурдынх” гэсэн бичиг байсан ба Соломон ямар нэгэн асуудалд уурлаж, бухимдах үедээ түүнийг харж тайвширдаг байсан юм байна л даа. Гэтэл нэг удаа бүр дэндүү их уур нь хүрч бөгжнийх нь бичиг түүнд нөлөөлсөнгүй гэнэ. Хаан ч уурлаж бөгжөө суга татан хаяад уурлан сууж байхдаа бөгжнийх нь дотор талд бас өөр нэг бичиг байгааг олж харжээ. Харин ямар бичиг байсан гээч... “Энэ ч гэсэн зуурдынх”Цааших үйл явдлыг өөрөө гадарлаж байгаа гэж найдаж байна, ямартаа ч энэ түүх намайг бага ч гэсэн тайвшруулсан юм. Ямар ч хэцүү зовлон бэрхшээл тулгарлаа ч энэ нь түр зуурынх гэдгийг би дахин санасан нь надад их тус болсон юмдаг. Бурхан шударга учраас би баяртай байна. Одоо хэцүү зүйлс тохиолдож байж болох ч хожим нь тэр надад илүү сайныг, бүр хамгийн сайныг нь надад бэлдсэн гэдгийг би мэдэж байна. Бүх юм зуурдынх

10 сарын 6

Тээр нэг жилийн тээр нэг сайхан намрын нартай налгар өдөр хорвоо дэлхий дээр Эрхэмбаяр миний бие аав Батсүрэнгийнхээ отгон хүү нь болон мэндэлж хүн болох амьдралынхаа гарааг эхэлсэн юм. Тэр мөчөөс хойш сайнтай муутай хорвоогийн өдрүүд ээлжилсээр аль хэдийн 19 жил өнгөрснийг бодохоор хамрын самсаа шархирахгүй байхын аргагүй ээ, эрхэм хүндэт уншигчид аа. Би гэж хүн ганцхан жилийн дараа 20 нас хүрэх гэж байдаг... Мэдээж жилд ганцхан болдог болохоороо төрсөн өдөр хүн бүрт гоё л байдаг байх. Хүмүүс бэлэг өгөөд л, баяр хүргэсэн мессежүүд цувраад л, энэ жил бүр намайг төрлөө гээд анхны цас хүртэл орчих шиг болсон шүү. Энэ мэтээр төрсөн өдрүүд цуварсаар 60 гарсан өвгөн болох цаг минь ойрхон ч юм шиг санагдана. Төрсөн өдөр хичнээн баярын өдөр ч гэсэн бас нөгөө талаараа хүн бүрт өөрийнх нь зорилгыг сануулах гэсэн Бурханы нэг мэргэн арга ч гэлтэй... Учир нь би олоон жилийн өмнө тэр л зорилгыг ертөнцөд гүйцэлдүүлэхийн тулд энэ л өдөр уйлан байж өөрийнхөө ирснийг зарласан билээ. Тиймээс хүн бүр /намайг оролцуулаад/ энэ л өдрөө өөрийгөө дахин хурцалж, өөртөө үнэлэлт дүгнэлт өгч, дараачийн энэ өдрөөр хэн болсон байх ёстойгоо дахин санаж байх хэрэгтэй мэт санагдана. За хэсэг зуур уянгын халилаа түр орхиод миний төрсөн өдөр хэрхэн өнгөрсөн талаар хэдэн мөр бичье.
Хамгийн түрүүнд баярын цахилгаануудыг дурьдах хэрэгтэй болов уу. 00.00 цаг гарав уу үгүй юу л утасанд маань тоотой хэдэн мессеж ирж сонсогдов. Уншиж үзтэл намайг төрсөнд баярлаж явдаг хүн байдаг болохыг, бас хэдэн хүний хамгийн сайн найз болохоо, бас ёстой бодоогүй хүмүүс миний төрсөн өдрийг мэддэг болохыг гээд олон шинэ соргог мэдээ, урмын үгнүүд уйлуулах шахаад утсан дээр минь зурайна. Хариунууд бичиж байх зуураа нойроо дийлэлгүй диван дээрээ дуг хийчихсэн гэдгээ бүүр шөнө дунд л сэрэх үедээ олж мэдэв. Өглөө боллоо, аав ээж 2 барьж аваад намайг нэг нэг үнсэв. Би ч баярлаад цонхоор хартал цагаан өнгийн цас гэдэг нэртэй зүйл нүдэнд өртөвөө хөө. Төрсөн өдрөөр анхны цас орох бас л гоё л юм билээ. Өдөр болтол зурагт энэтэр үзээд гэртээ амрав, ер нь ойрд гэртээ амраагүй надад хайртай хонгор гэр минь их л дотно санагдаж алжаалыг минь нилээн тайлжээ. Өдөр ч болж Сокотой уулзана гэж тохирсон цаг болоод би хувцасаа өмсөөд Их дэлгүүрийн зүг хүлгийн жолоо залав бололтой. Баахан л юм цуглуулж цуглуулж, ногоо мах торт тэргүүтэй зүйлсээ аваад Байгалаагийнд очив /тохирсны дагуу/ . Удалгүй Энхэма, Төөгөө 2 шил шилээ даран орж ирснээр даруухан төрсөн өдрийн үдэшлэг маань албан ёсоор эхлэв. Хоолоо хийж байх зуураа хаа хамаагүй орчлонгийн хамаг бүхнийг хамж шимж ярьсаар суутал хоол оройтох гээд байгаа ч юм шиг санагдаад төрсөн өдрийн эзэн би бээр ханцуй шамлан хоол руу эргэлт буцалтгүйр орлоо. Хоол ч удалгүй болж, бид ч амтлан идсээр, самараа цөмсөөр, бичлэгээ хийсээр, зургаа дарсаар шөнийн 2 цаг болж хот нойрсоод шонгийн модон доор “Хар сарнай” хоюул зогсноо. Харих ёстой цаг минь нэгэнт өнгөрчээ, тийм би шөнийн бугсана мөөн гэж дуулахыг хүсээгүй тул бараа бологсодоо дагуулан Байгалаагийнхийг орхин өөрийн өргөө рүүгээ такси хөлөглөн хүрч ирэв. Сайхан хоол идсэн гэж бие минь баахан ядарсан байсан тул хувцасаа тайлж шидээд шууд л ор руугаан үсрэн орж гүн нойрондоо шумбалаа. Хот нойрсоод, хот сэрлээ. Мафынхан намайг устгаагүй байгаа нь тодорхой болж би өөрийнхөө 19 насны анхны өдрийг амжилттай эхлэв.
20 нас хүртэл хийх юм их л байгаа юмсан. Бүгдийг нь амжуулах хоншоор надад байгаа л гэж итгэнэм... байгаа дөө.

Ерөнхийлөгчид бичих захидал (2-р хэсэг)

Энэ өдрийн мэндийг хүргэе. Ширээнийхээ ард тухлан суугаад би хэсэг зуур хайртай монгол орныхоо тухай бодон суулаа. Эх орон минь ямар сайхан юм бэ гэж бодож өссөн миний багын бодол одоо хүртэл хэвээрээ ч өөр өнцгөөс харахад эх орон, ард түмнээ өрөвдөөд байх юм. Наймхан зууны тэртээ дэлхийн талыг эзлэн сууж, их гүрнүүдийг өмнөө сөхрүүлэн түүхийг сэлмээрээн сийлж явсан монголчууд одоо ямар хүмүүс болчихоод байгааг хараад юу биднийг ингэтлээ гундаав гэхээс өөр бодол орж ирэхгүй нь. Хөөрхий миний ард түмэн нар мандахдаа тэдэнд ямар сайхан өдөр бэлэглэдгийг, тэнгэр цэлмэхдээ орчлон ертөнцийн талаар юу гэж дуулдагийг мэдрэх ч сөхөөгүй өдөр тутмынхаа өрөвдөлтэй амьдралдаа зууралдан баргар царайлан алхацгаах юм. Аргагүй шүү дээ тэдний нүдийг нь таглаж, чихийг нь бөглөчихөөд амласан замаасаа өөр газраар дагуулж яваад байгаа юм чинь. Төр гэсэн том аппарат төсвөө хэдэн зуун тэрбумаар нь батлаж байхдаа ард түмнээ боддог эсэх дээр итгэлтэй байдаг хүмүүс монголд хэд байгаа бол? Амьдралын баталгаа байтугай өнөөдрийнхөө хоолыг яаж зохицуулъя даа гэж бодож яваа эцгийн дотор ямар мэдрэмж нуугдаж байгааг төсөөлөх сэтгэхүйн цар хүрээ надад дутагдаж байна. Хүний амьд явах баталгаа юугаар баталгааждаг юм бол? Дансанд байгаа хэдэн төгрөг үү? Цоо эрүүл бие цогцос уу? Өнөө оройны маань идэх хоол, маргаашын өмсөж гарах цэвэрхэн хувцас юм болов уу? Эрх чөлөө, эрүүл тогтолцоотой хүмүүнлэг нийгэм үү??? Аль нь ч байлаа гэсэн эдгээр зүйлс бүхэлдээ нийгэмээс яалт ч байхгүй хамааралтай. Гэтэл нийгэм гэдэг хийсвэр ойлголт маань түүнийг хөтөлж явдаг нийгэм, улстөрийн зүтгэлтнүүд гэгдэх удирдлагаасаа нилээн хамаараад байх юм. Удирдлагынхаа тухай бодох үед шууд дотор харанхуйлаад явчихлаа. Яаж байна аа? Ингэж болохгүй л юмсандаа. Удирдагч хүн ялангуяа бүхэл бүтэн улс орныг удирдаж байгаа хүнийг ард түмэн нь уг нь зөвөөр хардаг байвал уг нь зүгээрсэн. Гэтэл яагаад гэдгийг нь тайлбарлалтгүй бараг л миний мэдэх хүн бүр л тэр хүнд их дургүй байх юм. Улс орны жолоог итгээд атгуулж байхад зөв тийш нь залсангүй гээд тэр юм болов уу гэж би хальт дүгнэлээ. Ялангуяа одоогийнх шиг эгзэгтэй үе монголд дахиж олдох болов уу яах бол. Яг л торгон зааг дээр зогсож байгаа монгол орон маань өөдлөх уруудахаа шийдэх гээд хэцүүхэн л байна. Монгол орон үнэхээр бүхий л талбар дээрээ түүхэн шийдвэрлэх мөч дээрээ яахын аргагүй тулаад ирчихэж. Одоо байгаа олон зүйлс өөрчлөгдөхгүй бол бид дээшээ халин дүүлэх талаар биш доошоо яажшуухан өвдөлт багатайхан унах вэ л гэж бодох болох байхдаа.
Өнөөгийн залуус ирээдүйн монголыг тодорхойлно, тэдний үр хүүхдүүд 40, 50 жилийн дараа монголын жолоог залж явна. Гэтэл залуус маань одоо хаана явцгаана вэ? Өөрөө би залуу хүн учир дийлэнх залуучуудын алхаад байгаа зүг нь гэрэл гэгээтэй, сайхан төгсгөл биш гэдгийг мэдэж байна. Тэдний төлөө анхаарал тавих, зөв шийдвэр гаргадаг болоход нь туслах төрийн болон төрийн бус байгууллагууд маань хаана яваад байнаа? Хүн хэдий ухаантай ч хэлэхээс нааш гэдэг үг байдгийн адилаар хэн нэгэн тэдэнд бурууг нь харуулж, зөвийг нь зааж өгөхгүй бол замын төгсгөл ямар онцгүй гэдгийг мэдэхгүйгээр тэндээ хүрэх нь ойлгомжтой.
Хүнд сурталын механизм дээрээсээ доошоо нэвт шувт автагджээ. Ажил хийх боломж ер нь л алга болчихсон байна шүү дээ. Хүн бүр өөрийнхөө ажлаа бусдын төлөө биш өөрийнхөө эрх ашгийн төлөө хийх юм. Нэг л биш ээ. Ер нь л биш ээ. Үйлчилгээний байгууллагууд хүртэл үнэд орчихоор чинь төрийн байгууллагууд нь яаж дутах билээ дээ. Ийм зүйлсийг харж, ийм механизмаар урагшилж байгаа өсвөр үеийнхэн ийм л үлгэр дуурайл авна шүү дээ.
Монголчууд ямар нэгэн зүйлийг харах хэрэгтэй байна гэж би хувьдаа дүгнэж байна. Юу вэ гэхээр хөгжил, сайхан амьдрал, өөр нийгэм. Энэ бүгдэд хамтдаа л хүрч чадна, түүнээс тамын тогооныхоо үлгэрийн гол дүрд тоглож суусаар байтал эх орон маань хогийн сав, харанхуй нүх болж дууслаа. Альваа зүйлд массыг хөдөлгөнө гэдэг бол цэвэр удирдагч хүний үүрэг. Харамсалтай нь монголд удирдагч жинхэнэ утгаараа алга, зөвт удирдагч. Ардчилал ялснаас хойш монголчууд аль хэдийн 17, 18 жилийг ардаа үджээ. Картын бараанд оочирлон талхаар л амьдралаа борлуулж байсан тэр үеийг бодвол монгол харьцангуй дээшлэсэнтэй хэн ч маргахгүй. Гэвч арван хэдэн жил гэдэг бол ёстой жинхэнэ дусал усаар хадыг цоолоход хангалттай хугацаа, харин бид үүнийг хэдэн худал амласан хулгайч нарт итгэснээрээ бүрэн дүүрэн ашиглаж чадсангүй. Дахиад энэ байдал үргэлжиллээ гэхэд монгол сөхөрнө гэж та бодохгүй байна уу? Тиймээс ухаалаг байцгааж ухаалаг нэгнийг олж ухаалгаар урагшилцгаая

Соёл урлаг, боловсрол, эрүүл мэнд, нийгмийн хамгаалал, жижиг дунд үйлдвэрлэл гээд бидэнд үнэхээр нүүр бардам хэлчихээр хүчтэй салбар юу байна аа? Бүхэл бүтэн улс байж харамсалтай, эмгэнэлтэй.
Тэглээ гээд гутраад архинд орох биш, өөрийнхөө чадах энгийн жижиг зүйлээс эхлэн өөр зүйлсийг сэтгэж амьдарцгаая. Хэзээ нэгэн цагт бид томорч л таарна тэр үедээ эхлэх биш одоо л эхлэх цаг нь гэж би мэдрээд байна. Хамтдаа эхэлцгээе. Өөрчлөлтийг өөрөөсөө...

Бараан зүйл

Өөртөө тохиолдсон онцгүй зүйлээсээ ойлгосон онц зүйлээ хуваалцъя. Саяхан агаар амьсгалах гээд Зайсан толгой гарав. Уух юм тэндээсээ аваад, цангасан байсан юм болов уу нилээн их уув. Юм яриад, инээлдээд л , ам нь хатаад уугаад байв би. Тэгээд орой ч байсныг хэлэх үү зайсангаас буугаад хамт байсан найзуудаа гэрт нь хүргэж өгөөд явж байтал нөгөө уусан юмны маань гор гарч тэрхэн үед миний хамгийн эхний хэрэгцээ бие засах болж хувирав. Уг нь гэр хүртэл гайгүй байх гэж бодож байсан чинь тийм биш болох нь тодорхой болсноор түгшүүрийн байдал зарлалаа. Улмаар булан тойроод асуудлыг шийдвэрлэчихэв. Надад ямар онцгүй санагдаж байсан гээч. Нийгмийн хог шаарнууд л арчаагүйгээсээ болоод тийм зүйл хийж явдаг гэж боддог байсан би өөрөө тэр зүйлээ хийгээд явж байх юм. Дараа нь 5-р сургуулийн ард хэсэг найзуудтайгаа хөл бөмбөг тоглоод байж байхдаа тэр хавьд байсан хогийн савны ойр хавьд хүмүүс бие засдаг болохыг үнэрээр нь шууд ойлгов. Ойр хавыг нь ажиглалаа. Хүний нүднээс халхлачихаар том хогийн савнаас өөр юу ч тэнд байсангүй. Тэрний араар л орж хүмүүс бие засах ёстой ажлаа амжуулцгаадаг нь тодорхой болов. Хүн бусдын нүднээс далд бол буруу зүйлийг ч хийхэд бэлэн байдаг нь тэдний төрөлх зан гэлтэй. Хэн ч мэдээгүй бол яавал гэж хэмээн сэтгэж өөрийгөө тайвшруулдаг нь энгийн олон зүйлс дээр тод харагдав. Тэгвэл бүр улс орны ирээдүйтэй холбоотой тийм чухал зүйлс дээр юу болдог бол? Тэднийг хянах хэн нэгэн байхгүй нөхцөлд нөхдүүд юу хийж суудаг бол? Хээл хахууль гэсэн нэрийн дор хэр их хүний амьдралыг өөрчлөх хөрөнгө ганц хоёр хүний халаасанд энэ замаар урсан ордог бол? Амьдрал энгийнээр сайхан үргэлжилж байх үед бүгд л сайхан төрхөө харуулдаг хэдий ч зовлон дундуур хамтдаа туулах эсвэл амь өрссөн хэцүү мөчтэй нүүр тулах үед бараг ихэнх нь л өөрийнхөө бөндгөрийг боддог нь харамсалтай. Эсрэгээрээ хүн жаргал дүүрэн байж санаа зовох юу ч үгүй, бүх зүйл төгс мэт болж ирэхэд ч гэсэн бусдыг хайхрахаа болиод жаахан их зан суучаад байх нь онцгүй л юм. Энэ мэтчилэн бараан зүйл дэлхий дээр дэндүү их байгаад гэрэлтэх өнгөлөг юмс багасаад байвал удахгүй дэлхий дээр нар тусахаа болих вий... Дээхэн үед ертөнцөд 7 нар гараад сандаргах үед нэг баагий өөрийгөө тарвага болгон байж ганцыг нь үлдээсэн юм гэдэг, гэтэл одоо тэр ганц нар нь гэрэлтүүлж дийлэхээ больвол ямар баагийнууд өөрөө толь болон гэрлийг ойлгож ертөнцөд бага ч гэсэн гэрлийг нэмэлцэх бол? Тэднийг ертөнц хараад бахдан бүгд гэрлийг цацруулж эхэлбэл сайханаа. Гэвч энэ үүрэг “Fantastic 4”- ийнх биш болохоор та ч юм уу би ч юм уу хальт гэрэлтэх гээд үзэцгээвэл ямар вэ хөө :-.)

Баянхошуу

Нэгэн сайхан нартай өлөр хэдэн гадаад найз нартайгаа зураг дарахаар Баянхошууг зорив. Урьд нь тэнд очиж байсан ч би зүгээр л машинтайгаа замаар нь яваад өнгөрчихдөг байв.

Тиймээс тэндээс яг юу хүлээхээ мэдэхгүй байсан ч таксинаас буугаад хамгийн түрүүнд нүдэнд харагдсан зүйл бол "Чимээгүй хот" байлаа. Манай хэд ч надаас тэр чулуунууд юу болохыг асуугаад эхлэв. Хил залгаа орших чимээгүй хотдоо бид дэндүү ойртжээ. Адаглаад л ёс суртахуун, өвөг дээдсийнхээ шарилыг хүндэтгэдэггүй юм аа гэхэд өөрсдийнхөө эрүүл мэндийг боддог болоосойдоо монголчууд минь...

Улмаар цаашлаад арай жаахан өндөрлөг газар луу явцгаах замд есөн жорын хог новшоор дүүрсэн жалга тааралдав. Хүмүүс хажуугаар нь дээш доош тоох ч зүйлгүй алхацгааж бүр болоогүй дээрээс нь нэмэрлэж харагдах юм. Хажууханд нь бидний ирээдүй болсон хүүхдүүд шороотой хутгалдан тоглоцгооно. Энэ хэсэгт нийслэлийн тохижилтынхон ажлаа хийдэггүй бололтой... Эсвэл энэ хэсгийнхнийг хог хаядаггүй хүмүүс гэж боддог ч юм уу ямартаа ч дүүрэн хог, дүүрэн өмхий, дүүрэн...

Цааш аялалаа үргэлжлүүлэн уул өөд мацсаар бараг хамгийн өндөрлөг цэг дээр нь гарав. Уг нь хот маань их л гоё харагдах гэж хичээж л байгаа юм шиг санагдсан ч яалтачгүй дүрийг нь гутаах зүйл нүдэнд 85аараа харагдана. Хотын бид нарыг халуун ус, гэрэл цахилгаанаар маань хангадаг үйлдэр эрүүл мэнд, байгаль орчинд маань хэрхэн нөлөөлж байгаа бол гэж бодохоос сэтгэл өвдөхгүй байхын аргагүй.

Ер нь л монголчуудын амьдрал их бараан болжээ. Амьдралдаа нухлагдсан нүд ямар байдгийг хэн ч хараад төвөггүй таньж чадна. Тэгвэл тийм биш нүд тэнд харъя гэвэл зөвхөн хүүхдүүд л байна. Яасан эмгэнэлтэй хэрэг вэ... Улс орон маань гуравхан сая ч хүрэхгүй үр хүүхдүүдээ тэжээчихэж чадахааргүй ядуу бил үү? Энэ дүр зургийг хажуугаас нь харах ямар аймар гээч, тэгтэл тийм нөхцөлд хүмүүс амьдарч байна гээд бодохоос энэ хэдэн дарга нарт ямар их дургүй хүрч байнаа. Ирээдүйнхээ төлөө биш өнөөдрийнхөө талхны мөнгийг бодож амьдарч байгаа тэднийг буруу юу энэ? Хотын
төвөөр иймэрхүү амьдрал байхгүй байнаа гэдэг чинь ийм амьдрал байдаггүй гэсэн үг биш юм байна.


Юутай ч би монгол хүний амьдрал, монгол орны маань ирээдүй гэгээлэг гэдэгт итгэдэг болхоор энэ бүх зүйл өөрчлөгдөхийг хүлээж суухийн оронд өөрийнхөө чадах зүйлийг хийж л сууна. Гэвч би бол ердийн л нэг оюутан шүү дээ. Би монгол, чи монгол бид бүгдээрээ нийлвэл энэ зүйлийг өөрчилж чадна. Буруу зүйлийг өөрчлөхийн тулд эхлээд зөв зүйлээ сайн мэдэж байх хэрэгтэй. Хайр, сайхан сэтгэл, хөдөлмөрч зан, хичээнгүй байдал, хувиа үл хичээх гээд туйлын зөв зүйлүүд зөндөө л байна. Эдгээр зүйлсийг хамтдаа өнөөдрөөс эхлэн жанжин шугамаа болгон гэрэлт ирээдүй өөд хамтдаа алхъя гэсэн НЭГ ГОРИМИЙН САНАЛ БАЙНА...

Гайхшрал

Булан тойроод хэн хүлээж буйг мэдэхгүй энэ хорвоод хүмүүс юунд итгэж амьдардаг юм бол? Хүмүүсийн тархи хэрхэн ажилладагийг гайхаад гайхаад барахгүй нь. Хүн бүр л өдөр тутмынхаа амьдралын төлөө тэмцэж, хоолоо олж идэхийн төлөө зүтгэдэг ч эцэстээ тэр амьдрал гэж яриад байгаа зүйл маань хаашаа очиж дуусах гээд байгаа юм? Эсвэл бүр дуусахгүй үргэлжлээд л байдаг юм уу гэсэн энгийн асуудлаа бүрэн ойлгоогүй байж наагуурх жижиг асуудалтайгаа л зууралдаад явцгаагаад байх шиг санагдах юм. Хэрэв бид том зорилгоо олж хараагүй бол яаж жижигхэн зорилтуудаа бүрэн утгаар нь харж чадах билээ? Нөгөөтэйгүүр жижигхэн зорилтуудаа хялбархан амжуулчихаж чадахгүй байж яаж том том яриад байгаа зүйлээ ажил хэрэг болгож чаднаа? Ийм л энгийн асуудал нийгэмд маань томоос том чөдөр тушаа болж байгаа мэт санагдаж энэ талаар өөрийн зарим бодлыг бичмээр санагдлаа.

Миний бодлоор хүн өөрийгөө өсвөр наснаасаа эхлэн илүү ихээр хүн гэдэг утгаар харж эхэлдэг. Мэдээж үүнээс өмнөх бага балчир насанд орчлонтой танилцаж хүний ёсноос суралцах маш чухал мөчүүд өрнөдөг ч миний хувьд лав өсвөр насандаа одоогийн Эрхэмбаяр гэж хэн байх вэ гэдгээ нилээн нухацтайгаар тодорхойлсоноо санаж байна. Яг тэр үед нь л эцэг эх, ах эгч нар нь хүүхэдтэй ойр байж альваа зүйлсийг наанатай цаанатай ойлгоход нь сайн тусалж дэмжиж тэр үед нь суурийг нь бат тавиад өгчихвөл тухайн хүний амьдралд том тус хүргэлээ л гэсэн үг. Гэвч бодит байдал дээр ингэж хүүхдийнхээ энэ талын хэрэгцээг яг сайн мэдэрч хамт байдаг эцэг эх цөөхөн гэдэг нь нууц биш. Тэгвэл бид яахав? Эцэг эхчүүдийг муу байна гээд загнаж болохгүйгээс хойш дараа үеийн эцэг эхчүүд болох одоогийн залуучууд руу хандаж л ажиллах хэрэгтэй гэж би бодном. Яг энэ чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг төрийн бус байгууллага монголд хараахан байхгүй, байсан ч төдийлөн өргөн хүрээнд үйл ажиллагаа явуулахгүй байна. Тиймээс төр засгаас нийгмийг бүрэлдүүлэгч хамгийн хүчтэй нэгж болох гэр бүлүүд рүү хандсан тэдний төлөвшилт, эрүүл өсөлт, хоорондын эрүүл харилцааг заадаг мэргэжлийн төвүүдийг дэмжин гаргаж ирэх хэрэгцээ үнэхээр их байгаа мэт санагдана. Ингэснээр ирээдүйн иргэдээ багаас нь гэр бүл дотор нь сайнаар хүмүүжүүлэх өргөн боломж гарч ирж байгаа нь ирээдүйд гэмт хэрэг, гэр бүл салалт, ажилгүйдэл, авилгал зэрэг нийгмийн олон тулгамдсан асуудлуудыг оновчтойгоор шийдвэрлэх сайн талтай. Энэ талаар нухацтай бүр гүнзгий бодоод үзэхэд гэмгүй л байх... Даанч одоогийн байдлаар иймэрхүү жижигхэн, энгийн, дажгүй санааг тунгаан бодчихоор төрийн түшээ байхгүй байгаа нь хачирхалтай, тэднийг тэгээд бас сонгочихдог нь ч сонирхолтой санагдаад байгаа юм даа. Энэ мэтчилэн олон зүйлийг ойлгохгүй, олон зүйлийг бас ойлгоод явж л байна. Болох л байлгүй дээ тээ...

Гэмшиж байна

Бага байхдаа /7-р ангид/ би англи хэл сурахаар Сантис гээд тэр үедээ бас овоо үнэтэй курсэд Ачаа найзтайгаа хамт сурсан юм. Тэр үед жаахан байсан болоод ч тэр үү яагаад ч юм хичээлээ нээг их хийгээгүй юм. Дандаа хоцорч хичээлдээ очно, гэрийн даалгавраа бараг өгөхгүй, хамт сурдаг банди нартайгаа хичээлийн дундуур байнга яриастай. Тэгээд урсгалаараа явсаар байгаад 3-р түвшинг нь дүүргэчихэв. Аав маань ч их баярлаж, хүүгээ англи хэлтэй болж байна гэж бодоод их л баярлаж байсан юм. Бүр аавын найз нар нь хүртэл курсээ амжилттай төгслөө гээд мөнгөөр хүртэл шагнаж байсныг санаж байна. Амжилттай ч гэж дээ хөөрхий 72 ч билүү нэг тиймэрхүү хөгийн дүн. Улмаар орой гэртээ ирээд эгч нарт аав миний сертификатыг үзүүлээд бахархан ярьтал хэл устай эгч нар минь багшийн бичсэн тодохойлолтыг уншаад аавд орчуулаад өгөв. Би ч гэж би бантсан нүүрэндээ чимээгүй суусаар, аав ч чимээгүй нэг л урам нь хугарсан байртайгаар “Өө чи ийм байсан юм уу?” гэсэн ганц л асуулт асуугаад өрөөрүүгээ яваад өгөв. Яг тэр үед миний дотор ямар болсныг та лав төсөөлөхгүй дээ. Загнуулах байх гэж айж байсан жаал тийм аяархан үг сонсоод загнуулаагүйдээ баярлах ёстой атал надаа харин ч эсрэгээрээ аавынхаа итгэлийг алдсандаа дотор давчдаад бүр аймар хэцүү болж байсан юм.

Гэтэл энэ түүх давтагдаж их сургуулийнхаа эхний жилд яг адилхан алдааг дахин гаргав. Мэдээж хэн ч л гэсэн өөрийгөө өмөөрөх л байсан байх. Гэхдээ би тэгэж хариуцлагаас зугатахыг хүсэхгүй байна. Мэдээж дүн, цаг хугацаа, мөнгө төгрөг гээд олон зүйлийг алдсан ч гэсэн би яг энэ жил олон зүйлийг цоо шинээр сурч, ойлгож бас олон зүйлийг бодитоор нь өөр дээрээ мэдэрсэн их үр дүнтэй хугацааг өнгөрүүллээ гэж би бодож байна.

Хэдэн найзуудтайгаа хамтран шинээр нэг том зүйл эхлэх гэж үзлээ. Хэдийгээр багаасаа гарсан ч би найз нөхдийн харилцаа, хүмүүсийн сэтгэлгээ, ажил хэрэг, өр зээл, нөхөрлөл, итгэл даах, бүрэн ойлголцол, том мөрөөдөл, талархах сэтгэл, хамтын ажиллагаа, бүтэлгүйтэл гээд олон зүйл дээр сайн ба гашуун туршлагууд ихээхэн цуглуулж авав.

Швейцарийн хөгжлийн агентлагт дотоод ажилтан хийж үзэж байна. Дипломот байгууллага болохоор хувь хүний маань хувьд олон зүйлийг зааж сургаж, харуулж байгаа болохоор би их олзуурхаж байгаа, гэхдээ удахгүй гэрээгээ дуусгаад гарах байхаа.

MIU дээд сургуульд худлаа үнэн нэг жил сурч үзлээ. Хүн суралцах хэрэгтэй гэдгийг ойлгосондоо л их баяртай байна даа. Мөн бас бус хэдэн найзтай болсон, хамгийн гол нь би түүнийгээ энэ сургуулиас л олж харсан юм...

Эдгээр ойлгосон зүйлс минь мэдээж миний муу дүнгүүдийг маань баллуурдчихгүй нь ойлгомжтой учраас энэ жил хичээгээд сайн дүнтэй суралцана аа. Олоон хүний итгэлийг алдаж өөрөө шившигтэй гэмээр байдалд орсондоо өөртөө уурлахаас өөр яахав би. Өөртөө уурлалаа гээд архинд оролтой биш алдаагаа л засахаас өөр яахав тийм үү?

Ямартаа ч дахиж иймэрхүү явдлыг амьдралынхаа өөр талбар дээр 3 дахь удаагаа давтахгүйн төлөө хичээнээ. Амьдрал үргэлж сайхнаараа...

Элсний нүүдэл

За би дөнгөж сая 2 найз, мөн өөрийн сайн охинтойгоо хамт гадуур рекламаараа зодож байгаа “Элсний нүүдэл” гэсэн агуу нэртэй киног үзчихээд орж ирээд үүнийг бичиж сууна. Яахав ээ хүний хийсэн юмийг юу ч хийгээгүй байгаа би шууд муулах жаахан муухай л юм, гэхдээ өөрт төрсөн сэтгэгдэлээ сайнтай муутай нь бичье.

Шаргын говийн 3 охин хотод орж ирээд өөр өөрийн замаар амьдралыг туулан, жаргал зовлон бүхнээ хамтдаа хуваалцаж амьдрахын төлөө тэмцэж байгаа нэг жил орчмынх нь амьдрал гарах шиг боллоо. Одоогийн монголын залуучуудын дунд тулгамдсан асуудал болох хүсээгүй жирэмслэлтийн сүүдрийг гол гурван дүрийнхээ 2 дээр нь дусаачих юм. Гэхдээ нэг охин нь жирэмсэлснийг нь хойлог би ухаарч амжихаас минь өмнө сайн залуутайгаа унтаад, нөгөө залуу нь хаяаад өөр охинтой сүүлрээд, тэрэнд нь гомдож өөрийнх нь болохгүйг ухаарсан анхны хайраасаа олсон анхныхаа хүүхдээ гялс авхуулаад тэрийгээ сонирхуулах гэж тэр залуутай Сүхээ ахын өөдөөс харсан Тэмка ахын хөшөөний урд сийх ч үгүй ярилцаад зогсож байх юм. Бас ч болоогүй философийн багш нь манай охинтой тэр хооронд нь сээтгэнээд амжчихсан гэж байгаа/дараа нь бүр өвөрт нь хэвтэж байхыг хараад гайхсан гээч/. Юу хэлэх гээд байна вэ гэвэл киноны маань цаг хугацааны мэдрэмж жаахан сонин болчихсон санагдав. Юу болоод байгааг үзэгчдэд хүчээр ойлгуулаад байсан нь хамгийн том дутагдал байв. Яг гол санаагаа хүмүүст яаж илэрхийлээд байгааг нь би ер ойлгосонгүй. Зарим дүрүүд ямар шаардлагаар орж ирэв, зарим үйл явдлыг яах гэж суулгаж өгсөн нь учир битүүлэг байсныг эс тооцвол кино яахав гайгүй ойлгомжтой л юм шиг байна. Мөн нэг зөвтгөх юм нь уг ангийн үйл явдал 2-р ангиараа үргэлжлэх болохоор зарим зүйлс тэр анги дээр нь тодорхой болно гэж найднам.

Юутай ч монголын кино урлагын хөгжлийг тодорхойлж буй уран бүтээлчдийн бүтээлийг үзээд миний хувьд сэтгэл дундуур үлдсэн ч юм хийх гэж оролдсон тэдний хөдөлмөр зүтгэлийг үнэлэж байна. Би хувьдаа монгол уран бүтээлчид үүнээс илүү сайн бүтээл хийж чадна гэдэгт итгэлтэй байгаа бөгөөд зөвхөн “Элсний нүүдэл” монголдоо биш “Монголын нүүдэл”- давалгаа дэлхийн тавцанд хүч түрэн орж ирэх мөчийг тэсэн ядан хүлээж байна. Үүнд ч өөрийнхөө хувь нэмрийг оруулахыг хүсч, оюун бодолдоо тунгааж л явдаг нэгэн билээ.

“Mollywood” мандтугай !!!

Bugsana almighty

Бүхнийг чадагч. Аая аймар лаг сонсогдож байна гээл үү. Хэрэв та жаахан ч гэсэн кино сонирхдог бол bruce almighty мөн evan almighty гэдэг 2 сайн киног лавтайяа үзсэн биз ээ. Гэтэл надад хэрэв би түүний оронд бурхан болчихвол яах байсан бол гэдэг бодол маш хүчтэйгээр орж ирэв. Хүн чинь бас Бурхан шиг байх дуртай юм байна лээ. Тэгээд баахан л юм бодлоо, дотроо ч баахан инээлээ. Яван явсаар энэ бичлэгээ хийхээр боловоо би.
Хэрэвээ би Бурхан байсан бол яах байсан юм бол? Надад орчлон ертөнцийн хамгийн дээд эрх мэдэл өгөгдсөн байна гээд төсөөлдөө. Ёстой л нөгөө "I've got a power" гэдэг л болно байхдаа. Ерөөсөө л хүсэл болгоноо биелүүлэх бүрэн боломжтой болчихлоо шүү дээ. Хүмүүсийн залбиралд хариулна, өөрийнхөө ажлаа хийнэ, ар гэртээ цаг гаргана гээд бүүр одоо амжихгүй байгаа зүйлс дээрээс 85 юм орж ирэхээр би лав бүр яг боож үхэх байхаа. Гэхдээ юу гэхээр Бурхан надад өөрийн чадвараа өгөөгүй ч харин өөрийн даалгаврыг надад өгсөн гэдгийг би мэдэж байна. Энэ гайхамшигт ертөнц дээр хүн болон мэндэлсэн би ямар нэгэн зорилгын төлөө илгээгдсэн гэдэгт итгэдгийнхээ хувьд өөрийн ирсэн зорилгыг гүйцэлдүүлэх маань миний эрхэм зорилго билээ. Гэтэл би ямар зорилготой билээ? Түүнийхээ төлөө юу хийж, хаагуур, хэнтэй яваад байгаа билээ би?
Өсч өндийн өдий дайнд хүрсэний хувьд зорилгоо биелүүлэхийн төлөө хамаг хүчээ дайчлан үр дүнтэй амьдрахыг хүснэм. Монгол улсад хүү нь болон мэндэлснээ би их завшаан гэж баярладаг, гэр бүлдээ отгон хүү нь болон ирсэнээ хамгийн азтайд тооцном.
Харин өөрийн хүсч мөрөөдөж байгаа зүйлээ жаахан дүрслэхийг хичээе.
Юу гэхээр надтай учирсан хүн бүр өөрийгөө азтайд тооцдог байгаасай, надтай ажилладагтаа сэтгэл хангалуун байж өөрсдийгөө азтай хүмүүс шүү гэж бодох болно, учир нь би тэдний хувьд үнэхээр том түшиг нь байдаг байгаасай гэж өөрөө хүсдэг болхоор. Гэр бүл минь ийм хүү өсгөсөндөө надаар бахархдаг болно, учир нь би эх орон, ард түмнийхээ төлөө ихийг бүтээх болохоор. Эхнэр минь надтай учирсандаа өөрийгөө азтайд тооцно, учир нь түүнийхээ төлөө би бүхнээ зориулж, тэр минь миний амьдралын хамаг гэрэл гэгээ байх учраас. Тиймээс би ч өөрийгөө хамгийн азтайд тооцно. Миний хэн гэдгээр минь хүмүүс бахархаж, зүгээр л оршин байгаа минь олон хүнд амьдралын эрч хүч өгсөн тийм л ивээлтэй нэгэн байхыг хүсэн тэмүүлж, ажиллаж, амьдарч байна.
Тактик төлөвлөгөө тархинд минь боловсорч байгаа, түүнийгээ ч сайн хэрэгжүүлэгч нь байж чадна гэж өөртөө итгэлтэй байна :-.)

Ерөнхийлөгчид бичих захидал (1-р хэсэг)

Сайн байна уу? Монгол улсын ерөнхийлөгч Н.Энхбаяр гуай. Монгол улсын жирийн иргэний хувьд Монгол төрийг удирдаж байгаа таньд хандаж өөрийн бодлыг бичье.
Монгол орон үнэхээр сайхан орон, монгол хүмүүс ч үнэхээр сайхан хүмүүс. Дэлхий дээр монгол шиг ийм гайхалтай сайхан улс байхгүй гэдэгт би монгол хүнийхээ хувьд бат итгэлтэй байдаг. Гэвч эх орны минь өнгө гундаж, хүн ардынх нь нүдэн дэх гал бөхөж байгааг өдөр өдрөөр харж байгаа би үүнийг зүгээр хараад сууж үнэхээр чадахгүй нь.
Гудамжинд тамхи ширхэглэн зарж өдрийн хоолоо олж идэж байгаа эмээг харахдаа, автобусны буудал дээр хэвтэх залуу сайхан монгол эрчүүдийг харагдаа, хажуугаар нь өнгөрөх надаас хэдхэн төгрөг өгчихөөсэй гэж хардаг бяцхан хүүхдүүдийг харах тоолонд миний дотор ямар хэцүү болдог гээч. Та ч яахав чухал ажилтай мянга мянган хүний замыг хаан байж төв замаар Mercedes Benz хөлөглөн давхидаг болохоороо энэ бүгдийг ажиглан харж төдийлөн амждаггүй бололтой. Гэвч өдөр тутам ийм амьдрал дунд алхаж, аж төрж байгаа ард түмэн минь тань шиг биш над шиг мэдэрч, шаналж, бухимдаж байгааг та мэдэж л баймаар.
Монгол ард түмэн уг нь ингэж амьдрах ёсгүй л юмсан даа. Бид нар чинь дөнгөж л 3 сая ч хүрэхгүй цөөхөн, баялаг түүх, бахдам байгаль, сүрхий оюунтай хүмүүс биш билүү? Хэдий тийм ч тэднийг өлсгөж байгаа төр засгийг зөвтгөе гээд ч сэжим олдохгүйг яалтай. Удирдагч байна гэдэг том хариуцлага, хүнд ачаа, хэр баргийн хүн хийчихээр амар ажил биш гэдгийг ойлгож байна. Хэрэв чадахгүй байсан юм бол яах гэж дээшээ зүтгэсэн юм бэ та? Та тэгтлээ их дэлхийн хэмжээний асуудалд анхаарал тавьж, хүн амынхаа тоог яах вэ гэдэг дээр асуудал тулгарчихсан, эсвэл хөгжлийн гарц хайгаад ч олдохгүй байгаа тэгтлээ хэцүү төрийг удирдаад байгаа гарамгай удирдагч уу? Ёжлосон мэт сонсогдож байж магад ч таны хийдэг мэдэгдэлүүдийг уншихад таныг яаж явж байгаад ийм жижигхэн хүн бүхэл бүтэн Монгол улсын ерөнхийлөгч болчихов оо гэж гайхах сэтгэгдэл улам бүр төрөх болж байна. Тархи угаах башир арга хэрэглэж өөрийгөө юм хийж бүтээж байгаа мэт харагдуулж, хор найруулах замаар өөрийнхөө замыг цэвэрлэн өдийг хүртэл байр сууриа бэхжүүлэн байгаа өөрийг чинь 30 жилийн дараах монголын ард түмэн хэрхэн харахыг бодоод айдас чинь хүрдэггүй гэж үү? Ард түмнийхээ хайрыг хүлээж чаддаггүй юмаа гэхэд ядахдаа үзэн ядуулах зүйл битгий хий л дээ. Монголчууд хүчтэй ард түмэн гэдгийг та надаар хэлүүлэлтгүй мэдэж байгаа биз. Хэдий тийм ч удирдагчдаа харсаар бүр цөхөрсөн бололтой. Удирдагч хүн альваа асуудлыг харж чаддаг байх ёстой, тэд өөрийн араас дагуулж байгаа хүмүүсийнхээ өмнө хариуцлагатай байх ёстой. Тэд ирээдүйд харж буй зургаа бусдын тархинд зурж тэдэнд тэр л ирээдүйн төлөө тэмцэх урам зориг, эрч хүч, боломж бололцоог нь нээж өгөх үүрэгтэй. Гэтэл тийм юм Монголчууд бидэнд байна уу? Үгүй гэдгийг би бат хэлж чадна. Өнөөдөр өнгөн дээрээ нийгэм эдийн засгийн үзүүлэлт сайжирч байгаа мэт боловч бодит байдал үүнийг няцааж байна. Яагаад миний амжиргаа дээшлээгүй байхад төсвийн зардал нэмэгдээд байгаа юм бэ? Бараа таваарын үнэ өдөр ирэх тусам л дээшлэх юм. Үүнийг ойлгох потенциал яалтачгүй надад дутаад байна.
Монгол өөрчлөгдөнө гэдэгт үнэн голоосоо итгэдэг над шиг хүмүүс зөндөө гэж итгэж байна. Хамтраад хийвэл таниас царай алдахгүйгээр монголыг өөрчилж болно ч гэж бодож байна. Уг нь та ерөнхийлөгч хүн шиг сайхан дэмжээд өгдөг бол ч бүр ихийг хийж болохсон. Ажлаа хийхгүй байгаа таниас дэмжлэг харж суух нь бүтэхгүй мэт санагдавч бас ч горьдлого байгаад байгааг өөрөө ч ойлгохгүй байна. Ямар ч муу хүн өөрчлөгдөж болдог гэж би итгэдэг. Үүнийг таны талбар дээр харах юм бол та л нэг өөрчлөгдөх хэрэгтэй байна даа. Илүү өөр зүйлийг харж, илүү өөр зүйлийг үйлдэж монгол ард түмэн таныг сонгосон гол зорилгыг өчүүхэн ч болов биелүүлэхийг дахиад нэг бодоод үзэхгүй юм уу...

Сэлбэ

Бага байхад манай нэг ахынх Дамбадаржаад амьдардаг байсан юм. Зун хааяа би тэднийг очиж хонодог болхоор өдрийн цагаар тэр хавиар халтар болтолоо тоглоно, тоглохоороо гол бараадана гэсэн үг, гол бараадахаар чинь тэгээд л жараахай энэтэр гээд л залуу цагийн минь бас ч овоо хэдэн дурсамж Сэлбэ голтой холбоотой л юмсан. Гэтэл саяхан хичээлээсээ тараад явж байтал Арслантай гүүрний доогуур ус урсаагүй байхыг хараад шал сонин санагдав. Балчир байхдаа сэлж байсан гол маань надаас өмнө бүүр нилээн өргөн, гүн байсан сурагтай. Яагаад байхгүй болчихов оо гэвэл ер нь бидэнтэй л холбоотой асуудлууд яригдана гэж бодхоор бүр дургүй хүрч дуусах юм. Одоо Сэлбэ нь, дараа Туул , үргэлжлээд Хараа, Ерөө гээд мянга мянган гол горхи хүмүүс бидний буруутай үйл ажиллагаанаас болж устан үгүй болж байгаа нь үнэхээр харамсалтай. Үүнийг эмгэнэл гэж хэлэхэд ч багадна. Үүний төлөө санаа тавих ёстой хүмүүс гэж байдаг л баймаар, гэвч хаана юу хийгээд яваад байдаг юм бүү мэд. Саяхан бас Туул голын бүх загас эрэг дээрээ томоосоо жижиг хүртэлээ сэг болон хэвтэж байна гэж зурагтаар нилээн л ярьсан. Тэгээд арга хэмжээ авч байгалиа хамгаалж байгаа юм байхгүй худлаа худлаа том баацгаагаад манайхан нээрээ хэзээ юм хийж чаддаг болноо? Ёоо бүр дургүй хүрчихлээ...

Өөр юм...

Хүн төрөлхтөнд хоол тэжээл, мөнгө төгрөгнөөс илүүтэйгээр хамгийн хэрэгтэй зүйл бол хайр гэж хувьдаа боддог. Хүн өлсөж болох ч хоол идээд гэдэс нь цадчихна, хүн мөнгөөр дутаж болох ч хөдөлмөрлөөд баяжчихаж болно. Гэтэл хүн хайраар дутсан үедээ тийм амархан үүнийг олчихож чадна гэж үү? Би лав тэгэж бодохгүй байна. Хамгийн чухал нь хүнээр хайрлуулахын тулд хүнийг хайрлаж чаддаг байх хэрэгтэй мэт санагдана. Бараг л бүх хүн энэ асуултыг өөрөөсөө асууж, ихэнхи уран бүтээл, дуу хөгжим энэ л асуудлыг хөндөн, хайр гэж яг юу юм бэ гэдгийг тайлбарлахыг оролддог ч яг үнэндээ ойлгосон хүн хэд байдаг бол? Мэдээж хайр гэж юу болохыг бүрэн утгаар нь төгс ойлгоно гэж байхгүй ч хүмүүс бид ядахдаа зөв гадарладаг байсан бол ямар сайхан бэ.
Миний мэдэхээр хайр өөрөө бас олон төрлийн байдаг. Гэвч ерөнхийд нь өөрийгөө хайрлах, өрөөлийг хайрлах гэж 2 хэсэгт хувааж болох юм шиг санагдав.
Өөрийгөө хайрлах хайр хэт ихсэх үед өөрөөр хэлбэл туйлшлах үед хүн хувиа хичээсэн бэртэгчин болж хувирдаг болохыг бид олон жишээн дээр харж болно. Өрөөлийг хайрлах хайр маань дотроо анд нөхдөө хайрлах хайр, гэр бүлээ хайрлах хайр, эсрэг хүйсний нэг хүнийг хайрлах буюу эротик хайр зэрэгээр ялгаатай ухагдахуун олон ч энэ бүгд дээр хэрэгжиж болох хамгийн зөв зарчмыг би “Өрөөлийг өөр шигээ хайрлах” гэсэн энгийн зүйл гэж бодож байна. Бодож байна гэсний маань учир нь би тэгтлээ том болж амьдралыг туулчихаагүй байна. Гэвч бас үзсэн, харсан, бодсон зүйлс маань тийм ч бага гэж бодохгүй байна. Тиймээс өөрт суугдсан зүйлээ ил гарган бичиж байгаа маань энэ. Өрөөлийг өөр шигээ хайрлах тийм амар зүйл гэж би хэлэхгүй ээ. Хүн болгон өөр өөр учир бидэнд үүнтэй нь холбоотойгоор өөр өөр стандартууд гарч ирдэг байх. Заримыг нь их хайрлаад, заримыг нь арай бага хайрлаад, заримыг нь бүүр үзэн ядчихсан явж байх нь ч бий. Тэр үедээ л бид “өрөөлийг өөр шигээ хайрлах” гэсэн зарчмыг дахин санах хэрэгтэй болов уу. Учир нь бид хэзээ ч өөрийгөө үзэн яддаггүй шүү дээ. Өөртөө мэдээж дургүй хүрэх үе байдаг ч би лав өөрийгөө үзэн ядаж байснаа санахгүй байна. Хүмүүс бид хэн нэгэнгүйгээр хэр удаан амьдарч чадах бол? Ганцаардаад хэн ч хажууд байхгүй тэр үед ядахдаа үзэн ядаж байсан хүн маань ч болов энд байсан болоосой гэж бодож байсан үе надад бий. Чухам хэн болчихоод бид бусдыг алаг үзэн, хайрлах эсэхтээ стандарт тогтоодог юм бэ? Хэн ч биш байхад минь эцэг эх минь намайг хорвоод авчирсан, хэн ч биш байхад минь “ХҮН ЧАНАР” гэж юу байдгийг гэр бүлийнхэн маань надад зааж өгсөн, хэн ч биш байхад хүний ертөнцийн хуулиуд, зарчмуудыг хэдэн муу багш нар минь л зааж өгсөн. Ингээд бодоод байхад хэн ч биш байж би бусдаас дэндүү ихийг авчихсан байгаа юм даа. Одоо харин өгч эхлэх цаг нь болжээ гэдгийг би үнэхээр сайн мэдэрч байна. Би бусдыг хайрлах хэрэгтэй, би бусдад туслах хэрэгтэй, тэдэнд чадах зүйлээрээ туслаж, амьдралд нь дэмжлэг болж л байвал миний хүсэл биелэх нь тэр. Надад амжилт хүсээрэй

Next

Өчигдөр би Next гэдэг нэртэй Nicolas Cage–ийн тоглосон адал явдалт киног үзлээ. Хэрэв та уг киног үзсэн бол яг ямар үйл явдал гардгийг мэдэх байх харин үзээгүй бол гялс тайлбарлаад өгье. Гол дүрийн залуу маань багаасаа л ирээдүйд болох 2 минутыг урьдчилан хардаг далд авъяастай ба өөрийнхөөсөө гадна бас нэг эмэгтэйг хамт хардаг байна. Тэрээр үргэлж тэр эмэгтэй хэн болох, ямар учиртай болохыг мэдэхийг хичээдэг, гэвч түүнтэй уулзаж хараахан амжаагүй л явна. Мөн өөрийн далд авъяасаа ашиглан илбийн тоглолт үзүүлдэг байв. Гэвч нэг өдөр казино тоглож байгаад 2 минутын дараа хүн алах байсан өөр нэгэн залууг зогсоосноороо цагдаа нарын анхааралд өртөнө. Улмаар түүнийг ашиглан цөмийн зэвсэг дэлбэлхээр завдаж буй хэрэгтнүүдийг барихыг оролдох авч өөрийн чадвараа ашиглан тэднээс байнга бултаад байна. Үйл явдал өрнөсөөр хэрэг улам төвөгтэй болон нөгөө хайртай эмэгтэй нь хүртэл хутгалдан, бүх зүйлд хүссэн хүсээгүй оролцохоос өөр аргагүй болно. Тэгээд хосгүй чадвараа ашиглан баахан бужигнуулж бужигнуулж бүх зүйл дуусах авч киноны туршид болсон үйл явдлын тэн хагас нь болж өнгөрсөн биш, болох ирээдүй ба манай баатар өөрийн эмэгтэйтэй уулзсанаар тэдгээрийг бүтэн өдрийн өмнөөс шахуу харж чадсаных болохыг би ухаарав. Яг тэр үед залуу маань үүнээс өөр аргаар үзье гэж шийдэн үйл явдал бараг эхэндээ эргэж очино...

Би энэ киног үзэж дуусаад нилээн юм бодож суулаа, яг юу юу эргэлдэж байсныг яг санахгүй байгаа ч гэсэн өөр дээрээ төсөөлөн нилээн мөрөөдсөнөө санаж байна. Хэрэв үнэхээр надад ийм чадвар байсан бол юу хийх байсан бэ? Ямар ч алдаа гаргадаггүй, бүгдийг мэддэг, чухал царайтаай супер баатар байх байсан болов уу? Мэдээж ийм чадвар хүнд заяагаад байдаггүй ч хэрэв байсан бол их л гоё байж таараа.

Гэвч байхгүй болхоор одоогоор өөрт байгаа чадвараа л ашиглаж амьдрахаас. Сайн төлөвлөж, тооцоолж, аль болох бага алдаа гаргахыг хичээнэдээ. За ямар ч байсан Бурхан надад туслах болхоор алзахгүй гэж итгэж байна...

Зүрх

Хүүе та минь. Цаана чинь зүрхийг санах ойтой гээд яриад байна шүү. Миний мэдэхийн тархи мэдрэлийн систем л ой тогтоолт, санах ойтой байдагсан. Гэтэл саяхан иймэрхүү зүйл сонсоод би их л сонин болов. Гэхдээ юу гэхээр хүнд зүрх сэтгэл байдаг гэсэн бодол минь улам бүр батлагдсанд би их баяртай байна. Хамгийн гоё нь хүмүүс бие биенээ 3м дотор зүрхээрээ мэдэрч чадна гэсэн бас өөр нэгэн зүйл гарч ирэв. Тархи бол бидний хүлээн авч байгаа мэдээлэлд анализ хийн орчныг дүгнэн, тухайн хүнийг доторхойлж, бас хадгалж чадна. Харин зүрх хоорондоо ямар мэдээлэл дамжуулж биесээ мэдэрдэг юм бол?

Зүрхийг бид ямар үүрэгтэйг бодъё. Хамгийн эхлээд зүрх бол цусны эргэлтийн хамгийн чухал эрхтэн бөгөөд зүрхгүйгээр хүнийн амьдаар нь төсөөлөх боломжгүй, өөрөөр хэлбэл хүний амин чухал эрхтэн. Нөгөөтэйгүүр бид хайр дурлал, хүнийг хайрлах хайрыг зүрхнээс ундардаг гэж үздэг билээ. Зүрх хайрладаг, зүрх уйлдаг, зүрх баярладаг, зүрх бялхдаг, зүрх дутдаг, зүрх шархалдаг. Тэгэхээр энэ амин чухал эрхтэн маань зүгээр нэг бөөртэй минь адилхан энгийн нэгэн мах цусны эд биш бололтой. Тэгвэл энэ шархлаад, хайрлаад, баярлаад байдаг эрхтэнээ хамгаалж явах нь нилээн чухал асуудал гэж би бодож байна. Миний бодлоор бид бусдад гомдох, эсвэл хайртай хэн нэгэнээ алдах, тэр байтугай бардам зан гаргаж байхдаа хүртэл зүрхээ гэмтээж байдаг. Эдгээр зүйлс маань бидний зүрх сэтгэлийн хандлагыг тодорхойлж байдаг болхоор бид үүнд их няхуур хандах ёстой болов уу.

Миний итгэдэг нэг зүйл байдаг нь хүн гэдэг бол оюун ухаан, зүрх сэтгэл, сүнсний гурвал нэгдэл юм. Эдгээр нь нийлж нэгэн бие болон би энд сууж байна. Нэг зүйл гэж ойлгож болох шалтгаан нь намайг Эрхэмбаяр гэдэг. Хооронд нь салгаж болохооргүй эдгээр зүйлс бүгд хамтдаа хүчтэй байж байж сая би бүрэн утгаараа хүчтэй байна. Өгүүлэх гээд байгаа санаа маань одоо цагт зүрхээ хамгаалдаг хүн ер нь цөөхөн болжээ, учир нь бид зүрх бол зүгээр л эрхтэн гэж тунхаглаж байгаа тийм л нийгэмд амьдарч байгаа шүү дээ. Гэвч таньд сонголт бий. Та яахыг мэдэхгүй ч би лав ямар ч байсан зүрхээ хайрлаж, хамгаалж явхаар шийдлээ...

Уучлал

Хэрэв хэн нэгэн чиний нэг хацрыг чинь алгадвал нөгөө хацраан тавьж өгөх зарчим оршин байдгийг та мэдэх үү? Үүнийг бид уучлал гэж хэлдэг юм. Уг үгийн утга нь хийж байгаа үйлдэлдээ биш зарчимдаа байгааг сайн бодох юм бол бид ойлгоно. Гэвч одоо бодит байдал үүнээс шал өөр байна. Хэрэв чи намайг цохивол би чамайг цохино, алгадвал алгадна, хайрлавал эргүүлээд хайрлана. Ерөнхийдөө бол хариутай бол бариутай гэсэн зарчим нилээд газар авчээ. Өшөө хонзон үзэн ядалт, үүрдийн өрсөлдөөн, харгис хэрцгийлэл үүний томоос том илрэл мөн. Яг үнэндээ намайг хайрлавал би чамайг хайрлана гэж хэлж байвал би лав үүнийг хайр биш гэж хэлнэ.

Дээхэн үед би нэгэн түүх сонсож байснаа санаж байна. Герман улс зүүн, баруунд хуваагдсан байсан тэр л үед үзэл суртал, үзэн ядалтаар дүүрэн зүүнтэнгүүд хотынхоо хамаг байдаг муу муухай, хог шаар, хэрэггүй бүхнээ цуглуулаад тусгаарлаж байсан ханаа давуулаад орхичихож гэнэ. Өдөөн турхирах үйлдэл хийсэн тэд бахдалтай нь аргагүй хариу үйлдэлээ хүлээж байсан биз. Харин хэд хоногийн дараа юу болсон гээч... Өөрсддөө байж болох хамгийн сайн, өнгөтэй өөдтэй, амттай шимтэй бүхий л зүйлээ цуглуулаад шөнөөр чимээгүйхэн хотын хана давуулан орхисон байсан гэдэг. Харин тэр дунд “Хүн өөрт юу байгаагаа л бусдад дамжуулдаг” гэсэн утгатай их олон зүйлийг ухаарч болохоор зүйлийг бичээд явуулжээ.

Тэгвэл таньд, надад өнөөдөр юу байнаа? Бусдад өгч гийгүүлэх зүйл тийм их үнэтэй гэж үү? Бид хүсэх л юм бол бид байгаа байдлаараа үлгэр дуурайл болон амьдарч, олон олон харилцааг барьж байгуулан, олон олон бэрхшээлээс үүсээгүй байхад нь мултарч чадна гэдэгт би итгэлтэй байна. Хүн намайг гомдоох нь надад хэцүү байж болно, харин тэр хүнийг гомдоох нь надад түүнээс ч илүү хэцүү. Бусдаас юуг хүснэ түүнийг үйлдэх нь чухал тул хэзээ нэгэн цагт хэн нэгэн намайг уучлаасай гээд л бодоод явж байх хойно одооноос уучлалын тал дээр ухаалаг хандацгааяоо.

Хариуцлага

Намайг итгэмээргүй зүйл яриад эхлэх үед нэг найз маань үргэлж “Чи ээжийнхээ нэрээр амлаж байна уу” гэж дандаа асуудаг. Үнэн хэрэгтээ ээжийн минь нэр минийх биш болхоор би үгүй л гэж хэлдэг. Гэхдээ ярьсан зүйл маань харин үнэн байх нь элбэг. Хэлсэн зүйлдээ би хариуцлага хүлээхгүй бол ээжтэй минь тооцоо бодох гэж тийм юм асуудаг юм болов уу гэж дотороо би боддог юм. Учир нь одоо цагт хүнд битгий хэл өөртөө ч итгэхэд хэцүү болчихоод байна гэж хүмүүс ярьцгаадаг шүү дээ. Гэхдээ энд нэг буруу зарчим яваад байгааг бид анзаарах хэрэгтэй. Хамгийн түрүүнд хүмүүс бид нэгэндээ итгэх хэрэгтэй, нөгөө талаас бас итгэлийг нь даах хэрэгтэй. Харамсалтай нь итгэл даадаг хүн цөөхөн байдаг болхоор заавал амлалт гэж ямар нэгэн юм хэлдэг байх л даа. Дээхэн үеийн монгол эрчүүд их гүндүүгүй байсан гэж ярьцгаадаг. Тэр нь их цөөхөн үг хэлдэг, хэлсэн үгэндээ яс хүрдэг зэргээр илэрч байсан гэж би бодож байна. Үүнийг би орчин үеийн хэлэнд “ХОНШООРТОЙ” гэж хөрвүүлээд байгаа бөгөөд энэ үгээ ч байнга хэрэглэдэг болно. Хоншоор гэдэг бол ер нь тийм ч олон хүнд байгаад байдаг зүйл биш. Гэхдээ бас тийм ч олдоц муутай эд гэж би бодохгүй байна. Хүсч тэмүүлсэн хүн бүрт өөрөө ирдэг зүйл.

Хамгийн гол нь хоншоортой буюу хариуцлагатай хүнд бүх хүн дуртай байдаг. Тэд итгэл даахуйц, тэд хариуцлагын машинууд байдаг гэж би боддог. Угаасаа амжилтанд хүрсэн хариуцлагагүй хүн бараг л байхгүй байх. Тиймээс таныг хамгийн шилдэг нь болгож чадах энэ нууц жорыг хэрэглэх эсэх нь бас л таны сонголт. Ингээд бодоод байхнээ хамаг зүйл зөвхөн таниас л шалтгаалж байна. Тийм үү? За тэгэхээр хариуцлагаа үүрээд уулын өөд пуужингийн хурдаар урагшаа...

Галт тэрэг

“Хүүхэд насанд хүргэж өгдөг галт тэрэг хэрвээ байдаг бол” гээд л жаахан байхдаа дуулаад гүйдэг л байлаа. Өөрийнхөө багын албумаа үзэж байхдаа шүдгүй хэрнээ дуу дуулаад концерт тавьж байсан нилээн инээдтэй зургаа хараваа би. Тээд ямар дуу байсан юм бол гэж бодоод багын явдлаа дурстал энэ дуу хамгийн түрүүнд аманд орж ирсэн юм. Тэр галт тэргэнд хүн бүхэн яагаад суухыг тэгтлээ хүснэ гэж? би өөрөөсөө асуув. Галт тэрэг биш юм аа гэхэд цаг хугацааны машин ч юм уу, эсвэл өөр ямар нэгэн зүйл бүтээгээд өнгөрсөн үедээ очих нь хүн төрөлхтний туйлын хүсэл байсаар ирсэн, байх ч болно гэж би бодож байна. Тэгвэл яагаад хүмүүс заавал юмсыг төгс байлгахыг хүсдэг юм бол? Ямар нэгэн байдлаар өөрт нь таалагдахгүй байсан зүйлсийг өөрчлөх гэж оролдох шаардлага үнэхээр байна гэж та бодож байна уу? Энэ нь хэзээ ч боломжтой биш гэдэг нь тодорхой байхад хүртэл үүнийг бодсоор байх эсэх нь таны л хэрэг.

Надад өнгөрсөн үедээ харамсах зүйл чамгүй их байдаг. Бодох үед өөрийгөө үзэн ядмаар санагддаг тийм ч зүйл миний амьдралд бий. Гэхдээ би нэг зүйл дээр шийдвэр гаргахаар шийдлээ. Тэр нь юу вэ гэвэл нэгэнт би тухайн цаг мөчийг туулаад өнгөрсөн, надад дахиж ирэхгүй нь тов тодорхой учраас өнгөрсөн үеийнхээ алдаагаар өөрийгөө яллаж амьдрахгүй гэсэн миний өөрийн шийдвэр юм.

Харин ирээдүйд өөрийгөө дахиж яллахгүйн тулд би одоо байгаа цаг үеээ ухаалгаар зарцуулахыг хүсч байна. Нэгэнт миний амьдрал мөнх биш, хэзээ нэгэн цагт би энэ дэлхий дээрх бүх зүйлээ орхиод явах нь зайлшгүй тул тэр мөчид харамссан сэтгэлтэйгээр явмааргүй байна. Харин ч өөрийн амьдралд сэтгэл хангалуун, бусад хүнд үлгэр жишээ болсон сайхан амьдралыг би туулмаар байна. Тиймээс дуунд гардаг тэр галт тэргийг би хэзээ ч эрж хайхгүй. Харин та хэзээ ч ирэхгүй вагоныг хүлээн буудал дээр хамаг сайхан насаа барахгүйн тулд одоо л дотроо нухацтайгаар шийдвэр гаргаарай гэж би ятгаж байна. Тэгээд маргааш өглөө сэрэхдээ амандаа “Хүүхэд насанд хүргэж өгөх галт тэрэг байдаг бол БИ ЛАВ СУУХГҮЙ” гэсэн дуу аялан цоглог сэрэхийг ерөөе.

Хэцүү мөч

Хүнд хэцүү мөч тулгарахад хүн заавал хэн нэгэнийг үгүйлдэг юм байна. Амьдрал үргэлж дардан байна гэж юу байхав. Хэн нэгэн амьдралын утга учрыг оллоо гээд, ямар нөхцөлд юу хийхийг мэддэг байлаа гээд түүнд тэр нөхцөл нүүр тулахгүй гэсэн үг ердөөсөө биш юм байна. Миний амьдрал дөнгөж эхлэж байгаа ч надаа үзэж туулсан, бодож тунгаасан зүйл чамгүй их байна. Тиймээс ч тантай хуваалцан суунам. Яг үүнийг бичиж байхад миний дотор их олон зүйл болж байна. Үл ойлголцол, ганцаардал, гомдол, бухимдал, хүнд шийдвэрүүд гээд л нилээн олон зүйл дунд төөрчихөөд яваад байгаа мэт сэтгэгдэл надад төрөөд нилээдгүй хугацаа өнгөрлөө. Ямар ч байсан амьдрал их сонирхолтой гэсэн миний үзэл бодол ердөөсөө өөрчлөгдөөгүй байна. Хамгийн гоё нь энэ олон зүйлээс би олон зүйлийг сурч төдий чинээгээрээ туршлага минь зузаарч байх шиг.

Нэгэн амжилтанд хүрсэн хүнээс залуу ажилтан нь асууж л дээ ... Та яаж ийм өндөр амжилтанд хүрээ вэ? Энэ бүхний чинь гол нууц нь юу байв аа гэж? Нөгөө хүн ч хариулж... “Энэ бол ухаалаг шийдвэрүүд юмаа” гэв. Залуу улам лавшруулан яаж тань шиг ухаалаг шийдвэрүүдийг гаргадаг болох вэ гэж? Нөгөө хүн маань “Энэ бол туршлага юмаа” гэж төвөггүйхэн хариулж гэнэ. Харин залуу тэгвэл туршлага тань хаанаас юм бэ? Гэтэл хариуд нь төвөггүйхэнээр “Энэ бол мунхаг шийдвэрүүд юм” гэж нөгөө амжилтанд хүрсэн эр хариулсан гэдэг. Хэзээ нэгэн цагт би ч гэсэн амжилтанд хүрчихсэн байх тэр мөч ирж л таараа. Тэр үед “Энэ бол мунхаг шийдвэрүүд юм” гээд хэлээд зогсож байхын тулд одооноос өөрийн шийдвэрүүдийг дүгнээд явж байх нь хэрэгтэй болов уу. Амьдралын сайнтай ч муутай ч үе байсан хажууд нэн нэгэн байх шиг чухал зүйл байдаггүйг би үнэхээр их мэдэрлээ. Ямар ч амжилтын цаана би биш БИД байдаг нь хамгийн чухал зүйл юм. Түүн шиг альваа зовлон бэрхшээл, зүрх зүсэгдэм хэцүү мөчийг ч гэсэн хамтын хүчээр туулдаг байх хэрэгтэйг ухаарлаа. Та өөрийн тэр хүмүүсийг олсон ч бай олоогүй ч бай хамгийн гол зүйлээ мартаж болохгүй шүү.

Энэ сэдвийн гарчиг шиг мөч таньд бага тохиолдох болтугай. Таныг ерөөж байна...

Мөрөөдөхөд мөнгө төлөхгүй.

Би хааяа өрөөндөө өөрийнхөө орон дээрээ дээш харан хэвтэж ирээдүйнхээ талаар мөрөөдөн хэвтэх дуртай. Яг тэр үедээ хамгийн дуртай дуунуудаа сонсоод амьдрал минь ер нь ямар байх бол, би хэрхэн амьдарч, ямар амжилт гаргаж, юу бүтээх бол гээд л гоё гоё зүйлийг бодох ямар сайхан байдаг гээч. Үүнийг л би мөрөөдөл гэж нэрлэдэг. Зарим хүмүүс үүнийг хэзээ ч бүтэхгүй зүйл хэмээн одоо байгаа зүйлээ л харж амьдрах нь дээр гэж ярьцгаадаг. Тэр байтугай мөрөөдөж буй хүнийг “Чи сэрүүн байна уу” ч гэж ёжлох шиг. Гэвч миний бодлоор хүнд байх хамгийн чухал зүйлсийн жагсаалтад нилээн дээгүүр жагсах эд бол энэ мөрөөдөл мөнөөсөө мөн.

Амьтад юу мөрөөддөг талаар төсөөлж үзлээ л дээ. Нохой бол амттайхан яс, муур бол mickey mouse ч юм уу ер нь нэг тиймэрхүү л зүйлс байгаа байх. Харин хүн та юу мөрөөддөг вэ? Хорвоо дээрх хамгийн ухаалаг амьтан болон утга учиртайгаар мэндэлсэн хүн та амьд явах хугацаандаа юуг мөрөөдөж, түүндээ хүрэхээр төлөвлөсөн бэ? Иим ийм зүйл байна, энэнд нь тэдэн жилийн дараа хүрнэ, энийг нь бол ингэж биелүүлнэ гээд надад шууд хэлчихээр зүйлс байгаа бол би үнэхээр баяртай байна. Залуу хүн та мөрөөдөж, мөрөөдлөө биелүүлэхийн төлөө тэмцэж сураарай гэж залуухан би таньд зөвлөхийг хүслээ.

Миний хувьд гэвэл одоогийн байдлаар гараад ирчихсэн зүйлсээ энд бичвэл бүр наян юм болох учраас хүнд ярих дуртай хамгийн жаргалтай нэг мөрөөдлөө хуваалцъя. Жаран хэдэн настай Эрхэмээ өвлийн нэгэн сайхан өдөр хотоос нээг их холгүй ч цэвэр агаартай байдаг гэрийнхээ арын уулын орой дээр гарчихаад бууж ирж байгаа аястай алхан ирж байх юм гэнэ. Гэрийг нь ажиглавал чамгүй том хирнээ их даруухан хаус, зундаа ашигладаг бололтой усан сангийнх нь хажууд хүүхдийн тоглоомын талбай байрлаж байна. Хамгийн гоё нь намайг насан туршдаа хайрласан хань минь үүдэн дээрээ хүлээн зогсоод “Хөгшөөн, хийцтэй цай бэлэн болчихлоо. Нээрээ сая хүүхдүүд яриад маргааш амралтынхаа өдрөөр энд ирнэ гэнээ. Хоёр муу ачийгаа ойрд хараагүй их санаж байсан юмсан... овоодоо” гээл... Үүнийг уншиж байгаа та манай хөрш болохыг хүсч байна уу? Манай эхнэр их сайхан хоол хийдэг болхоор хааяа хамтдаа хооллож байж болно шүү. За тэгэхээр мөрөөдөөд, мөрөөдлөө биелүүлэхээр ажиллаад байждээ...

Би хэн бэ?

“Би хэн бэ?” гэдэг нэртэй Жэки Чэний тоглосон аягүй давгүй киног бага байхдаа үзэж байснаа санаж байна. Тэр өөрийнхөө хэн гэдгийг, бүр ямар нэртэй гэдгээ ч ослоос болоод мартчихсан учраас хүмүүс түүнийг “Би хэн бэ?” гэж дууддаг болчихдог. Африкийн зэрлэг хүмүүсийн дунд гол дүр маань хэн гэдгээ бодоод бодоод олдоггүй учраас өөрийгөө олохоор аянд гарснаас уг киноны үйл явдал эхэлж улмаар бөөн бөөн адал явдалтай учиран амь нас нь хүртэл аюулд орон байж үнэхээр хэн юм бэ гэдгээ мэдэж авснаар кино төгсдөгийг та сайн санаж байгаа байх.

Тэгвэл би хэн юм бэ? 1988 оны 10 сарын 6 нд орчлонд мэндлээд эцэг эхийн халамжинд хүн болж торнин 10 жилээ төгсөөд их сургуульд сурч буй, олон найз нөхөдөөр хүрээлэгдсэн, саваагүй нэгэн хүү Эрхмээ чухам хэн юм бэ? Сурч боловсорч, амьдран сууж, оршин тогтнож байгаагийн минь эцсийн зорилго юу юм бол? Асар их мөнгө олоод баян цатгалан амьдрах уу? Эсвэл од болон гялалзаж бусдыг манлайлж явах уу? Оронд нь зүгээр л сайхан гэр бүлтэй болоод нам жим амар тайван явсаар насыг барах уу?

Гэвч хүн юу ч хийж, хаана ч явсан тэрнээс илүү чухал зүйл бол “Тэр хүн яг хэн бэ” гэдгийг тодорхойлох асуудал гэж би хувьдаа боддог. Гол нь өөрийгөө олох л хэрэгтэй. Тэгэхгүй бол насан туршдаа төөрч явсаар эцэст нь харамсах вий. Жэкигийн хувьд өөрийгөө олох аян нь тийм ч амар байгаагүй. Түүнийг алахаар олох хүн хөөж, бодит үнэн яг юу болохыг түүнээс нуухаар бүгд оролдож байсан хэдий ч тэр тэмцсэний эцэст хэн гэдгээ мэдсэн. Харин та өөрийнхөө талаар хэр сайн мэдэх вэ? Хэрэв хэн бэ гэдгээ яг мэдэхгүй байгаа бол би таныг зоригжуулмаар байна. Яв, өөрийгөө хай. Учир нь хайсан хүн олж, тогшсон хүнд нээгддэг юм.

Мөнгө амьдрал дээр тогтдог

Би хэдийгээр тэгтлээ олон наслаж үс толгой маань бууралтаагүй ч уулзаж нөхөрлөж явсан, амьдрал аз жаргалаа хуваалцаж явсан хүний тоо бас тийм ч цөөхөн гэж бодохгүй байна. Олон төрлийн хүний олон төрлийн үзэл бодлыг ч хангалттай сонсож харж байна. Ялангуяа өөрийнхөө үеийн залуусын нийтлэг санаа, ертөнцийг үзэх үзлийн талаар би нилээн хэдэн зүйл ярьж чадна гэдгээ мэднэ. Харин хамгийн онцгүй харамсалтай ч гэхээр нэг зүйл нь одоо үеийнхэн мөнгөний үнэ цэнийг хэтэрхий мэдрээд, тэрэндээ сохрон амьдралын бусад баяр баясгалан, үнэт зүйлсийг орхигдуулаад байгаа нь надад их харагдаж байна. Тэд мөнгийг хайрлаж, мөнгийг шүтэж амьдарч бараг амьдралынхаа зорилго болгожээ. Үнэхээр мөнгө үнэ цэнэтэй юу гэвэл тийм шдээ. Мөнгөнөөс болж хүмүүс нэгнээ хороож байна, мөнгө олохын төлөө өдөр шөнөгүй зүтгэж мөнгө л байхгүй бол амьдрал утгагүй мэт аашилдаг болсон энэ цагт мөнгө үнэхээр үнэ цэнэтэй ажээ. Гэтэд бид мөнгийг ямар үнэ цэнэгүй зүйл вэ гэдгийг бас санах цаг аль эрт болсон мэт. Дэлхий дээр хөрөнгийг хэдэн тэрбумаар нь олсон ч нас барахдаа өчүүхэнийг нь ч болтугай аваад явж байсан хүнийг би лав мэдэхгүй юм байна. Мөнгөөр сайн эмч хөлслөн өөрийгөө эмчлүүлж болох ч эмч байхгүй үед мөнгө таныг эмчлэхгүй. Цангасан үедээ дэлгүүрээс ус авахад таньд мөнгө хэрэг болдог ч усгүй говьд хэдэн сая төгрөг байлаа ч танд ус үл олдоно.

Бид мөнгө ямар их үнэ цэнэтэй гэдгийг мэдэж мөн мөнгө ямар хоосон үнэ цэнэгүй зүйл гэдгийг мартаж болохгүй.

Танд сонголт нь бий. Насан туршдаа та өөрөө мөнгийг дагаж амьдрах, эсвэл насан туршдаа мөнгийг араасаа дагуулж амьдрах. Та дарга ч бай, цэрэг ч бай ухаалаг шийдвэр гаргаж мөнгөний тал дээр зөв байр суурьтай байна гэдэгт чинь итгэлтэй байна.

Автобусны зогсоол

Би яг одоо автобусны буудал дээр байна. Миний хажууд надтай хамт таньдаг таньдаггүй олон хүн зогсоно. Бүгд л өөр өөрийнхөө автобусыг хүлээн тэвчээртэй хүлээнэ. Би амьдралаа тунгаан бодох үед надад нэг иймэрхүү дүрслэл төрсөн юм. Амьдрал гэдэг их аянд хүн гэдэг оролцогч болон мэндэлснээсээ хойш аав ээжийнхээ сууж байсан тэр л автобусанд сууж явсаар аль хэдийнээ 18 жил өнгөрчээ. Гэвч дасал болсон автобуснаасаа бууж өөр чиглэлийн тэргэнд суух ёстой нь уг аяны маань хатуу нэгэн дүрэм юм. Хэдийгээр би автобусанд суух нь маргаангүй үнэн ч зогсож буй буудал дээр маань өөр өөр чиглэлтэй олон төрлийн унаа их ирдэг тул юунд суухаа шийдэл үл чадна. Одоо ч цаг сайхан болоод микро, троллейбус, бүр такси ч хүртэл явдаг болж. Харин хаа хүрэх унаанд суух нь зөвхөн миний бас чиний л хэрэг. Гэхдээ нэг юмыг сануулахад үйлчилгээнд явж байгаа унаа хэзээ ч үнэгүй байдаггүй гэдгийг би сайн мэднэ. Хэрэндээ хөөрхөн төлбөртэй тул аялалд авч гарсан хэдэн төгрөгөө буруу унаанд зарцуулчихгүйн тулд суухаасаа өмнө хянуур байх хэрэгтэй шүү дээ. Бас миний хувьд ганцаараа аялана гэдэг бол байж боломгүй асуудал, аялалынхаа төгсгөлийг үзэхийн тулд түшиг тулгуур болсон сайн хань, сайн найз нөхөд бас хэрэгтэй. Хэрэв очих газар чинь нэг бол бүр сайн. Тэд чамайг дэмжиж, баярласан үед чинь баяр хөөрөөс чинь хуваалцаж, гутарсан үед чинь чамайг босгох урмыг өгч, бүгд хамтдаа нэгэн баг болдог тул хэнтэй хамт аялалаа үргэлжлүүлэхээ ч мөн сайн бодоорой. Зарим үед багийнханаас маань өөр буудал дээр буун биднийг орхидог тохиолдол олон бий ч тэр болгонд бид бэлтгэлтай байх хэрэгтэй. Аялал бол тулаан биш учир та цэрэг байх хэрэггүй, аялал бол тэмцээн биш учир та тамирчин байх шаардлагагүй, аялал бол дарамт биш учир та дарга байх ёсгүй, аялал бол зүгээр л аялал учир та сайн аялагч л байхад хангалттай. Харин сайн аялагч байх хэцүү тул та хичээгээрэй!

Та яг одоо автобусны буудал дээр байна... Сайхан аялаарай!

Хайр

Хүн бүрийн зүрх хайрыг экспортлож, хайрыг импортлохоор бүтээгдсэн учир хүссэн хүсээгүй хайрыг эрэлхийлнэ. Би ч ялгаагүй, та ч ялгаагүй бид бүгд л хайрын бүтээгдэхүүнүүд тул хайрыг харамгүй тарааж хайраас ханатлаа ундаалах эрхтэй. Тэгвэл бидний яриад байгаа хайр маань яг юу юм бол? Хайр хэзээ ч дуусашгүй амьдралын хөдөлгүүр мэт. Хүнийг хорвоод авч ирэн, хорвоогоос халихад үлддэг ганц зүйл ч юм шиг. Надад сайхан машин, орон байр, хүний энгийн хэрэглээ байхгүй байсан ч би би хэвээрээ л байх болно. Эсвэл дэлхий дээрх хамгийн баян хүн болж хүн бүрийн атаархдаг амьдралаар амьдарлаа ч би хэзээд би л байна. Гэвч юу гээч? Надад хайр байхгүй бол БИ гэдэг маань хэн ч биш. Би мянга сайхан харагдаж, хүн бүр намайг бишрээд, хүсэл мөрөөдөл бүхэн минь бүгд биелэлээ оллоо ч надад хайр байхгүй бол би хэн юм бэ? Намайг хайрладаг хүмүүсийг эргүүлэн хайрлах амархан, харин түүнээс илүүгээр намайг хайрлаагүйг нь ч би хайрлах хэрэгтэй бус уу... Учир нь хайр хэзээ ч дуусдаггүй.

2-14

2 сарын 14

Энэ өдрийг хэдэн жилийн өмнөөс монголчууд нилээн өргөн тэмдэглэдэг болжээ. Залуусын хувьд аль 2 сар эхлээд л энэ л өдөрт бэлддэг мэт бүгд л дор дороо гэгэлзэнэ. Бэлэг зардаг дэлгүүрүүдийн ашиг төдий чинээгээрээ ч нэмэгддэг нь нууц биш. Өдөржингөө л гадуур хос залуус хөтлөлцөн алхаж гудамжийг дүүргэн хотын нэгэн өдрийн амьдралыг өөрөөр чимэнэ. Орой, бүр нилээн орой болчихоод байхад гудамжинд хөдөлгөөн тасрахгүй, баярын уур амьсгал хэрэндээ л оройн жавар үргээн хос залуусын сэтгэлд улам цог нэмэх шиг. Хаашаа л харна хосууд, ёстой л ганцаараа яваа нэгэнийг сэтгэлээр унатал нь жаргалтай гэрэлтэж ирээдүй өөд хамтдаа алхаж буйгаар төсөөлөгдөнө. Гэвч энэ л өдөр ганц бие хүн бүр миний насан туршдаа хайрлах ханхүү, гүнж маань хаана яваа бол хэмээн зүрхнийхээ гүнээс түүнийгээ хайн ганцаардлыг хамгийн ихээр мэдэрдэг мэт. Хүмүүс бид жилд ганц болдог Валентинаар л хайрыг санан дурсаж, биендээ илэрхийлдэг биш өдөр бүр алхам тутамдаа хайраар амьсгалаасай гэсэндээ л мөхөс миний бие үүнийг бичин сууж байна. Та хайрлуулахаар төрсөн, тэр ч мөн адил. Тиймээс түүнийгээ хайж ол, олсон бол хэзээ ч битгий тавьж явуулаарай. Та түүнийг л хайрлахаар төрсөн гэдэгтээ бат итгэ. Эдүгээ итгэл, найдвар, хайр 3 үлддэг боловч хамгийн агуу нь хайр мөн. Амьдралынхаа мөч бүхэнд зөвхөн түүнийг л хайрлан амьдрахсан...

Бодрол

Хүний амьдрал хэсэг хугацаанд үргэлжлээд л хэзээ нэгэн цагт мөнх бусыг үзүүлдэг нь ойлгомжтой ч хэн ч өөрийн үхэх өдрийг хэлж үл чадна. Маргааш өглөө орон дотроо амьд сэрэх нь эргэлзээтэй энэ дэлхий дээр миний хувьд үүнийг бичиж байгаа маань, таны хувьд бол миний бодлыг уншиж байгаа нь маш үнэ цэнэтэй цаг хугацаагаа зориулж байгаа хэрэг мөнөөсөө мөн. Хэдийгээр тийм ч бид энэнээс хэрэггүй зүйлсд түүнээс ч их хугацааг зарцуулдаг нь үнэн. Хүний амьдрал нэг талаас харвал хангалттай урт ч юм шиг, гэтэл нөгөө талаасаа дэндүү богинохон шүү дээ. Хүсч байсан бүхий л зүйлсээ амжуулж, хангалттай сайхан амьдарлаадаа гэж хэлэхэд хэрэгцээтэй бүхий л зүйлсээ хийх хугацаа маань бидний өмнө байна. Өтөлж, олон хүүхдийн өвөө эмээ болчихоод саяхан л залуу байж дээ гэж хэлэхдээ үр ачдаа хийсэн зүйлсээ харуулан нүүр бардам амьдрахын тулд оройтохоосоо өмнө яг л одооноос эхлэн чамд харьяалагдах бүхий л цагаа хий юманд бүү зарцуул гэж найзын хувьд зөвлөе. Миний ажиглаж байгаа харамсалтай зүйлсийн нэг бол бидний үеийн ихэнхи залуус цагийг яаж өнгөрөөхөө тийм ч сайн мэдэхгүйгээсээ болон буруу зүйлсийг ихээр хийдэг болжээ. Эсвэл амьдралын утга учраа ололгүй архи, тамхи, зугаа цэнгэл гэсэн буруу зүйлст нүдээ сохлуулан өдөр хоногийг өнгөрөөж ядан ирээдүйдээ итгэлгүйхэн алхацгаана. Нөгөө зарим хэсэг нь эрдэм сурахыг гол зорилгоо болгон хичээл номонд их цагыг гаргаж тэгснийхээ хирээр ч боловсорцгоож байна. Тэдний хувьд үнэхээр сайн сураад төгссөнийхөө дараа мэргэжлээрээ ажиллан хангалттай сайн цалинтай ажилтай болоод сайхан амьдрахыг боддог эсвэл бүр сурсан мэдсэнээ дээд зэргээр ашиглан өөрийн гэсэн бизнестэй болж баяжаад санаа амар амьдрахыг мөрөөддөг байх. Энэ нь ч сайн хэрэг. Гэхдээ л амьдралын зорилго гэж ийм жижиг зүйл байдаг гэж үү? Миний хэлэх гээд байгаа санаа бол сурч байгаа тань хүртэл нэгэн зорилгын төлөө байх ёстой гэж... Тэр зорилго чинь таныг дараа үе чинь хэрхэн дурсахыг тодорхойлох тийм л том асуудал билээ. Миний хувьд юунд итгэдэг вэ гэвэл хүн хорвоод зөвхөн өөрийн төлөө ирээгүй бөгөөд бусад хүмүүс, ард түмэн, нийгэмдээ хариуцлага хүлээн тэдний төлөө ихийг хийх зөн хараатайгаар мэндэлдэг гэсэн энэ үзэл юм. Тэгвэл таньд байгаа нөхцөлүүдийг харвал та энэ цаг үед, монгол гэдэг энэ үндэстний нэг хүү, нэг охин болон төржээ.

Мөн та анд нөхөд, гэр бүлийнхээ дунд яагаад гишүүн нь болон оршин байгаа билээ? Тэдний төлөө таны хийж гүйцэтгэх зорилгод хамаатай, одооны хийж байгаагаас тань илүү хийгээд байх зүйл энэ дэлхий дээр байхгүй гэж үү? Мөн хэзээ эхлээд хэзээ дуусах нь тодорхой биш энэ амьдралын утга учир нь яг юу юм бэ?

Эдгээр асуултыг таньд өөрт чинь үлдээе...

Бөмбөг бөөрөнхий юу?

Бөмбөг бөөрөнхий юу? Та бөөрөнхий юу? Хэхэ энэ шал утгагүй асуулт юм шиг... Бөмбөг бол мэдээж бөөрөнхий. Харин та ямар вэ? Альваа асуудал гарах үед таны толгой яаж ажилладаг вэ? Газар дээр нь шийдчихье гэдэг үү? Оронд нь за дараа болъё гээд хойшлуулахыг хүсдэг үү? Асуулт таньд ойлгомжтой байв уу? Яанаа баахан асуулт тавьчихав уу? Үгүй ч юм уу?

Дээрх хэсэг таньд эхэндээ ойлгомжтой юм шиг байснаа сүүлдээ ойлгомжтой ч биш, ойлгомжгүй ч биш болоод явчихсан биз дээ. Энэ чинь л нөгөө бөөрөнхий шүүдээ. Би гэртээ өөрийнхөө desktop-г нээг их хайгаад байдаггүй. Учир нь миний ажлын ширээн дээр одоо 2 жил болж байна. Харин түрүү жилийн төрсөн өдрөөр өөртөө авсан мини сагсны бөмбөгөө хайх гэж гэрээ буулгах нь холгүй өнгөрдөг шүү. Амьдрал дээр ч гэсэн бид асуудлыг бөөрөнхийлөөд л яваад байвал хүмүүс биднийг ямар байр суурьтай байгааг мэдэх аргагүй болно. Асуудлыг оновчтой шийдвэрлэх арга бол асуудал үүсгэхгүй байх явдал мөн. Гэтэл бид хүн л болсон хойно үргэлж асуудлын далайд сэлж байдаг билээ. Тэр болгондоо бид ямар нэгэн хэмжээгээр асуудлаа шийдвэрлээд л явах хэрэгтэй болдог. Хүний төрөлх мөн чанараас шалтгаалан хүн ихэвчлэн өөр рүү нь чиглэсэн асуудлын хурч ирмэгийг бөөрөнхийлөхийг боддог. Өөрөө алдаа гаргасан юм байж “Тэр Бат л байгаагүй бол би тэгэхгүй байх байсан юм. Муу Батыг уу...” гэх зэргээр өөрөөсөө зайлуулж асуудлаас мултарахыг хүсдэг. Гэвч тэр нь өнхөрч өнхөрч байгаад биднийгээ эргээд дайраад ирдэг, ирэх ирэхдээ энд тэндэхийн элдэв хог новшийг цуглуулсаар байгаад бүүр том болоод ирэх нь бий. Тэгсээр байгаад оногдохоос өөр аргагүй болдог нь бидэнд байнга тохиолддог.

Тэгвэл бид үлдсэн амьдралдаа том бөмбөгөнд оногдохгүй амьдрах боломж бас бий. Энэ нь “ЖИЖИГ” бөмбөгийг эртхэн бариад ав. Чамайг болон олон хүнийг гэмтээх том бөмбөг болохоос нь өмнө асуудлыг шийдчих. Ингээд л болоо... ТА ЖИНХЭНЭ ХОНШООРТОЙ НЭГЭН...

Монгол стандарт

Зурагтаар ойрд “Монгол стандарт” гэж реклам суваг солих болгонд залхтал цацагдаж байна. Яг юуг сурталчилаад байгааг нь мэдэж байгаа боловч энэ нэр нь их утга учиртай баймаар санагдлаа. Стандарт гэдэг үгийг бид орчуулгагүйгээр хэрэглэсээр байгаад чихэнд нэгэнд дасал болчихсон хэдий ч энэ үгний цаана асар их ухагдахуун нуугдаж байдаг. Ялангуяа Монгол гэдэг үгтэй холбогдох юм бол бүхэл бүтэн Монгол үндэстний ямар нэг зүйлийг тухай ярьж байна гэсэн үг. Тэгвэл энэ үгийг сонсоод таны толгойд юу хамгийн түрүүнд буудаг вэ? Яг үнэнийг хэлэхэд миний тархинд ямар нэгэ дүрс энэ үгийг сонссоны дараа харагдахгүй байна. Гэтэл Герман стандарт гэвэл хажууд нь шал өөр юм бодогдоно. Япон стандарт, Америк стандарт гэдгийн цаана дэлхийн ихэнхи хүний тархинд нийтлэг нэг зүйл бодогдоно. Харамсалтай нь Монгол стандартыг мэдэх хүн ховор ажээ. Бид хүнтэй цаг болзохдоо монгол цагаар биш шүү гэж хэлдэг маань бидний стандарт болчихоод байна, бид эвдэрхий машинийг засахдаа монголчилчихъё гэж хэлдэг маань манай стандарт болчихоод байна, бид нэг нэгэндээ хулхи бараа хужагаас авч ирж зардаг маань бидний нөгөө “Монгол стандарт” болчихоод байгаа юм биш үү? Харин бид иймэрхүү стандарттайгаа хэр хол алхах бол? Хэрэв бид энэ стандартаа хадгалаад явах юм бол “Монгол стандартыг гадныхан ч байтугай бид ч өөрсдөө хэрэглэхээ болих цаг ойрхон байна.

Ийм байдалд хүрэхгүйн тулд “Монгол стандарт” болсон та өөрөө хийж байгаа зүйлдээ хамгийн сайнаа зориул. Яагаад заавал монгол стандарт гэхээрээ хулхи, оромдчихсон, эсвэл дутуу, гологдсон, тийм онцгүй байх ёстой гэж? Бидэнд шинэ стандартыг гаргаж ирэх бүрэн бололцоо байна. Бид Монголчууд маань өөрсдөө “Монгол стандарт” гэдгийг дэлгүүрийн лангуун дээр байдаг тэр нэг архихан төдийгөөр хязгаарлан төсөөлөлгүй, хэний ч өмнө нүүр бардам энэ бол “Монгол стандарт”ын бүтээгдэхүүн, энэ чинь монгол стандартаар хийгдсэн эд байхгүй юу гэж хэлдэг байх ёстой билээ. Бид л одоо өөрчлөхгүй бол хойч үе маань “Монгол стандарт”-аасаа ичиж амьдрах байх шүү. Ингэхийн тулд та яг одооноос эхлэн өөрийн хийж байгаа бүхий л зүйлдээ өндөр шаардлага тавьж сураарай... Энэ бол “МОНГОЛ СТАНДАРТ”.

Хэлэх амархан, Хийх ч амархан

Бид аль бага байхаасаа л олон зүйлсийн талаар ярьж эхэлсэн. Би лав бага байхдаа цагдаа болно, онгоцны нисгэгч болно гэж бодож, цэцэрлэгийн найзууддаа ярьж явлаа. Яахав бага байсан болохоор ч тэр юм уу мэддэг мэргэжлүүд их цөөхөн тэгээд сонгосон сонголт нь ч явцуу байж ээ. Жаахан томроод 10 жилийн 4,5 дугаар ангид орлоо. Тэр үед компьютер гэж нэг их гоё юм энд тэнд харагдаж эхлээд, зарим найзууд ч авч эхлэв. Тэгэхээр нь эгч нар, зарим найзуудтайгаа ярьж байгаад ерөөсөө л програмист болъё гэж шийдчихээд бас хэдэн жил таньдаг мэддэг хүн болгондоо амныхаа зоргоор ярьдаг байлаа. Хаана л шинэ программ софт байна тэрийг сонирхоод, юу ч мэдэхгүй юм байж айхтар юм их л ярьж явлаадаа. Одоо ч гэсэн том том юм их ч бодож санаа нийлдэг хүмүүстэйгээ их том том ярьнаа. Гэхдээ энэ 19 жилийнхээ туршлагаас харахад хүн ихэнхидээ яг ярьдаг шигээ байж чаддаггүй юм байна. Мэдээж яг ярьсандаа байж, ихийг амжуулчихсан өөрөөр хэлбэл хоншоортой хүмүүс байдаг лдаа. Тэд ер нь бол гүйцэтгэл тал дээрээ их сайн ажилладаг, их зүйл ч бага зүйл ч бүгдийг сэтгэлээсээ хийдэг тийм л хүмүүс болохыг та өөрөө анзаарах байх. Жижиг зүйл гээд байгаа маань 10 жилийн чинь даалгавар, орой аяга тавгаа угаадаг чиний бяцхан үүрэг, найздаа өгнө гээд зээлсэн зуухан төгрөг, асуугаагүй байхад нь тослоод тавьчих эгчийн чинь гутал гэх мэт бидний амьдралд өдөр тутам тохиолддог аар саар зүйлсүүд шүү дээ найзуудаа. Бидний ихэнхи нь иймхэн ажлаа хариуцлагатай гүйцэтгэчихэж чаддаггүй хэрнээ асар том компанийг удирдаад аваад явчих юм шиг мөрөөддөг, би ч тэгдэг байсан. Харин амжилт гэдэг зүйлийн цаана үргэлж үнэ цэнэ давхар явдаг гэдгийг ухаарснаас хойш аливаа зүйлсийг жижиг гэлтгүй итгэмжтэй хийхээр бат шийдсэн юм.

Бас нэг бяцхаан зөвлөгөө гэвэл бага ярьж ихийг хийх их амархан шүү. Ихийг бодоод, багыг яриад, ихийг хийе. Ингэж байж нөгөө мөрөөддөг амьдралдаа хурдан хүрнэ гэдэгт чинь миний бие бат итгэлтэй байна... Хөгшин болсон хойноо үр ачдаа “хэлэх амархан, хийх ч амархан” гэж сургамжлаад сууж байхын өлзийтэй ерөөлийг өөд өөд нь өргөн дэвшүүлье.

Наран манддаг, Наран жаргадаг...

Саяхан гадаа цаг агаар үнэхээр сайхан байсан тул гадуур баахан алхлаа би. Өдөржин хотын төвөөр хүн амьтантай уулзаж бас бус ажил амжуулчихаад эртхэн харья гэж бодоод бас л алхаж явлаа. Тэр өдөр нээг их үүлгүй ер нь их гоё байсан юм. Тэгээд алхаж байгаад харах үед жаргах гэж байгаа шаргал наран миний зүүн урд тодоос тод харагдав. Яг тэр үед надад “Наран манддаг, Наран жаргадаг” гэсэн энэ үг аманд орж ирдэг юм байна. Үргэлжлүүлэн алхаж байхдаа би бага байхдаа таатаг байсан “Өглөө 4 хөлтэй, Өдөр 2 хөлтэй, Орой 3 хөлтэй” гэсэн оньсогыг санаад бодож эхэллээ. Хүний амьдралыг нэгэн өдөртэй зүйрлэвэл шинэ хүн мэндэлж хорвоо дээр нэгэн наран мандан, өсч торнин үд хүрэх замдаа сурч боловсрон амьдралынхаа зорилгыг давхар тодорхойлно. Үд дээр нар хамгийн их илчтэй байдагийн адилаар хүн ч гэсэн 2 хөлтэй байх үеддээ л хамгийн ихийг амжуулж, байдаг бүхий л бололцоогоо дайчлан ажиллах ёстой. Мэдээж 3 хөлтэй болсон ч бид ихийг амжуулж чадна лда гэвч үдээс хойш нар ер нь л доошлох чигтэй байдаг шүү дээ.

Бодоод байсан чинь нар л ганцаараа гэрэлтдэг юм уу гэтэл шөнө бидний нэрлэдгээр сар ч гэсэн манддаг. Шөнийн турш дэлхийг гэрэлтүүлсэн биш, гэрэлтүүлээгүй биш байсаар нар мандахад замхардаг. Энд нэг ийм санаа байна. Мандахын хувьд хоюул мандаж, гэрэлтэхийн хувьд хоюул гэрэлтдэг хэдий ч нарны гэрэл хүмүүс бидэнд их зүйлийг өгдөг. Нар байгаагүй бол бид дэлхий дээр хөлдөж үхэх байлаа, нарны гэрэл байгаагүй бол бидний иддэг хүнсний ногоо, хүрээлэн буй байгал маань үхмэл байх байсан биз. Сарны гэрлээр юу дэвжин дээшилж, шөнө яг юу өрнөдөгийг би сайн мэдэхгүй болохоор бичилгүй орхьё.

Эцэст нь таньд гэж хэлэхэд хэдэн хөлтэй байхдаа юу хийж юуг амжуулах нь таны дур, хэнийг хэрхэн гийгүүлэх нь таны хэрэг гэвч бид ганцхан амьдрана гэдэг гашуун үнэнийг дахин сануулъя. Харамсахааргүй ухаалаг амьдрахад чинь амжилт хүсье.

Tа бол бэлэг

Та бол бэлэг. Үүнийгээ мэддэг эсвэл мэддэггүйгээс тань үл хамааран та бэлэг хэвээрээ л байх болно. Бодоод үзье л дээ. Эхийнхээ хэвлийд бүрэлдэн бий болох цагаасаа л авхуулаад та Бурханы эцэг эхэд чинь өгсөн бэлэг байсаар л ирсэн. Тэдний амьдралд та үнэхээр бэлэг болон ирсэн шүү дээ. Удалгүй томроод хэлд, хөлд орон дахиад л бэлэг барьсан. Анх ааваа, ээжээ гэж хэлэхэд чинь тэд хичнээн их баярласан бол?

Эцэг эх, гэр бүлээс гадна та мөн найз нөхөддөө, цаашлаад оршин байгаа нийгэмдээ ч гэсэн бэлэг нь юм. Таны байгаа байдал, таныг тодорхойлж буй бүхий л зүйлс бусдын хувьд бэлэг, харин сайн нь байх уу аль эсвэл муу бэлэг байх уу гэдэг сонголт цэвэр таниас шалтгаална.

Мэдээж бэлгийг хүн бусдад баяр баясгалан, аз жаргал хайрлахын тулд л халуун дулаан сэтгэлээрээ бэлэглэдэг. Бэлэг авчихаад урвайж байсан хүнийг би лав амьдралдаа үзээгүй. Тэгвэл бэлэг учраас та бусдад аз жаргал, инээд хөөрийг авч ирэх ёстой бус уу? Харин та яг одоо бодоод үзээрэй та үнэхээр сайн бэлэг байж чаддаг уу? Энэ л асуултыг та өөрөөсөө чин сэтгэлээсээ асууж чадах юм бол хэрхэн хамгийн сайн бэлэг байх тэр замаа өөрөө олно гэж би итгэж байна.

Нэг зүйлийг сануулахад бэлэг хэзээ ч үнэ хөлс нэхдэггүй, хэдийгээр өгч байгаа хүнээс асар их үнэ цэнэ гардаг ч авч байгаа хүнээс төлөөс гарах учиргүй. Ийм л учраас бэлэгийг бид БЭЛЭГ гэж нэрлэсэн байх. Та ч мөн тийм байгаарай... Учир нь тэд ч гэсэн таньд өгсөн Бурханы бэлэгүүд шүү дээ...

Блог нээсэн сэтгэгдэл...

Өөрийнхөө үзэл бодлыг бичих блогоо нээлээ... Мэдээж хүн болохоор би дотроо байдаг ч юм уу, бодож явдаг зүйлсээ бусадтай хуваалцахыг хүсдэг. Тиймээс энэ надад туслана гэж найдаж байна...